==========================
ΠΑΡΟΙΜΙΑ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ
............................................
Ο στρατός ακολουθάει τόν ηγεμόνα του. Τήν λένε όμως καί με μεταφορική έννοια. ΄Οταν έχουμε καλή σοδειά, όλα βαίνουν καλώς.
- Ο Ισοκράτης ΄΄προς Νικοκλέα΄΄ : ΄΄τό τής πόλεως όλης ήθος ομοιούται τοίς άρχουσιν΄΄.
- Ο Πλούταρχος στά ΄΄ Γαμικά παραγγέλματα΄΄ :
΄΄Οι φιλόμουσοι τών βασιλέων πολλούς μουσικούς ποιούσιν, οι φιλόλογοι λογίους, οι φιλαθληταί γυμναστικούς΄΄, δηλαδή : ΄΄ Οι βασιλιάδες πού αγαπούν τίς τέχνες κάνουν πολλούς νά γίνωνται καλλιτέχνες, όσοι αγαπούν τά γράμματα κάνουν πολλούς νά γίνωνται λόγιοι, καί όσοι αγαπούν τά αθλήματα, κάνουν πολλούς νά γίνωνται αθλητές΄΄.
ΕΙ ΜΗ ΕΧΕΙΣ ΓΕΡΟΝΤΑ , ΔΟΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑΣΟΝ
.........................................................................
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΙ Ο ΠΛΑΝΩΔΗΣ
ΠΟΛΛΕΣ ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ !
-- ΄Α δέν έσης γέρο, γέψ΄αούρασε (ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ)
--΄Α δέν έχης γέρο, δός κι αόρασε (ΚΑΡΠΑΘΟΣ)
-- Γέρο ά δέν έχης, γέρο αγόρασε (ΑΡΤΑΚΗ ΚΥΖΙΚΟΥ)
-- Γέρου σάν δέν έχης, γέρου ν΄αγουράζης (ΛΕΣΒΟΣ)
-- ΄Οποιος δέν έχει γέροντα, νά δίνη ν΄αγοράζη.
-- ΄Οποιος δέν έχη γέρου, γέρου ν΄αγοράζη (ΤΗΝΟΣ)
-- Πάριτι γέρουν νά΄χιτι (ΛΕΙΒΗΣΙ)
-- Σάν δέν έχης γέρο, δός κι αγόρασε (ΜΗΛΟΣ)
-- Σάν δέν έχης γέροντα, δώσε νέον καί πάρε (ΛΕΡΟΣ)
ΟΤΙ ΟΙ ΓΕΡΟΝΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΜΠΕΙΡΟΙ, ΣΟΦΟΙ ΚΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΚΑΙ Η ΓΝΩΜΗ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑ ΚΑΚΑ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΗ Ο ΝΕΟΣ ΛΟΓΩ ΑΠΕΙΡΙΑΣ.
ΚΑΤΙ ΑΝΑΛΟΓΟ ΥΠΟΤΙΘΕΤΑΙ ΟΤΙ ΛΕΕΙ ΚΑΙ Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΟΥΣ ΠΑΛΑΙΜΑΧΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ : ΄΄ πολύ γάρ τό γήρας ισχυρότατον της νεότητος έφυ΄ή αλκή, εκτραπείσα είς αβουλίαν έλκεται καί εξάπινα κινδυνεύει΄ο δέ πρέσβύτης πρότερον λογισάμενος επί το ομμάν καθυστερεί τή γνώμη μεταλλαγήναι τού κινδύνου΄΄.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΤΗ ΤΗ ΦΡΑΣΗ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΞΕΝΟΙ (ΠΟΛΙΤΗΣ, ΠΑΡΟΙΜΙΑΙ)
ΕΔΩ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ ΜΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΧΩΡΙΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΓΟΡΤΥΝΙΑ, ΟΠΩΣ ΜΟΥ ΤΗΝ ΑΦΗΓΗΘΗΚΕ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ :
ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΚΑΠΟΤΕ ΕΝΑ ΦΙΡΜΑΝΙ ΝΑ ΣΚΟΤΩΣΟΥΝ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΓΕΡΟΝΤΕΣ. ΕΝΑ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙ ΛΥΠΗΘΗΚΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΚΡΥΨΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΣΠΗΛΙΑ ΚΑΙ ΚΡΥΦΑ ΤΟΝ ΦΡΟΝΤΙΖΕ.
ΛΙΓΟ ΚΑΙΡΟ ΑΡΓΟΤΕΡΑ Ο ΣΟΥΛΤΑΝΟΣ ΓΥΡΕΥΕ ΝΑ ΒΡΗ ΕΝΑ ΕΞΥΠΝΟ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙ ΓΙΑ ΒΟΗΘΟ ΤΟΥ. ΕΣΤΕΙΛΕ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΕΝΑΝ ΝΤΕΛΑΛΗ, ΠΟΥ ΥΠΕΒΑΛΕ ΤΟ ΕΞΗΣ ΕΡΩΤΗΜΑ : ΄΄ΟΤΑΝ ΣΤΕΚΩΜΑΣΤΕ ΣΕ ΜΙΑ ΒΑΘΙΑ ΧΟΥΝΗ, ΠΟΤΕ ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΠΡΩΤΟΙ ΤΟΝ ΗΛΙΟ, ΑΝ ΚΟΙΤΑΖΟΥΜΕ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ Ή ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΥΣΗ;
ΤΟ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙ ΡΩΤΗΣΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΙ ΕΚΕΙΝΟΣ ΤΟΥ ΕΙΠΕ ΝΑ ΚΟΙΤΑΖΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΥΣΗ, ΣΤΗΝ ΒΟΥΝΟΚΟΡΦΗ.
Ο ΣΟΥΛΤΑΝΟΣ, ΟΤΑΝ ΤΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΑΝ ΤΟ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙ, ΤΟ ΡΩΤΗΣΕ ΠΩΣ ΤΟ ΗΞΕΡΕ. ΕΚΕΙΝΟ ΑΝΑΓΚΑΣΤΗΚΕ ΝΑ ΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙ ΟΤΙ ΑΥΤΗ ΗΤΑΝ Η ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ. ΕΚΤΟΤΕ Ο ΣΟΥΛΤΑΝΟΣ ΕΙΠΕ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΝ ΤΟΥΣ ΓΕΡΟΝΤΕΣ.
Γ.ΣΙΕΤΟΣ
ΑΜΑΘΟΣ ΑΠΟ ΠΑΛΑΤΙ ΕΙΔΕ ΦΟΥΡΝΟ Κ΄ΕΘΑΜΑΧΤΗ
......................................................................................
Ανάλογες και οι παροιμίες :
--΄΄Απ΄ών είδεν βουνά καί κάστρα, είδε φούρνον κι αποθαμάστην (ΚΥΠΡΟΣ)
-- ΄΄ Αφύσικος δέν είδε παλάτι, κι είδε φούρνο κ΄εθαμάχτη΄΄ (ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ)
-- Δέν είδε εκκλησία, είδε φούρνο καί προσκύνησε (Μεσενικόλα Καρδίτσας)
-- ΄΄Είδα ΄γώ ψηλό παλάτι, τά ΄κουσ΄άλλος κ΄εθαμάχτη (Λάστα Γορτυνίας)
-- ΄΄Είδε φούρνο καί τού φάνη κάστρο (ΑΡΤΟΤΙΝΑ ΔΩΡΙΔΟΣ)
-- ΄΄ Κάποιους δέν είδ΄κάστρου, είδ΄φούρνουν κι θάμαξι (ΤΥΡΝΑΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ)
-- ΄΄ ¨Οποιος δέν είδε κάστρο, είδε φούρνο κ΄εξαπόρεσε (ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ, ΚΥΜΗ, ΛΕΣΒΟΣ)
ΛΕΜΕ ΤΗ ΦΡΑΣΗ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΠΑΙΝΕΥΟΥΝ ΤΑ ΑΝΑΞΙΑ ΛΟΓΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΑ, ΕΠΕΙΔΗ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ.
ΠΑΡΑΠΛΗΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΟΣΑ ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΄΄ΠΕΡΙ ΚΟΣΜΟΥ΄΄ :
΄΄Διό καί τούς μετά σπουδής διαγράψαντας ημίν ενός τόπου φύσιν ή μιάς σχήμα πόλεως ή ποταμού μέγεθος ή όρους κάλλος, οίά τινες ήδη πεποιήκασι, φράζοντες οι μέν τήν ΄Οσσαν, οι δέ τήν Νύσσαν, οι δέ τό Κωρύκειον άντρον, οι δέ οτιούν έτυχε τών επί μέρους, οικτίσειεν άν τις τής μικροψυχίας, τά τυχόντα εκπεπληγμένους καί μέγα φρονούντας επί θεωρία μικρά. Τούτο δέ πάσχουσι διά τό αθέατοι τών κρειττόνων είναι, κόσμου λέγω καί τών εν τώ κόσμω μεγίστων΄ουδέποτε γάρ άν τούτους γνησίως επιστήσαντες εθαύμαζόν τι τών άλλων. αλλά πάντα αυτοίς τά άλλα μικρά κατεφαίνετο άν καί ουδενός άξια πρός τήν τούτων υπεροχήν΄΄
Δηλαδή :
ΕΤΣΙ, ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΜΕ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ ΜΑΣ ΕΔΩΣΑΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΚΑΠΟΙΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΜΙΑΣ ΠΟΛΗΣ, ΤΟΥ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΕΝΟΣ ΠΟΤΑΜΟΥ Ή ΤΗΣ ΩΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΕΝΟΣ ΒΟΥΝΟΥ -ΩΡΙΣΜΕΝΟΙ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΑ -ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΑΛΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΣΑ, ΑΛΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΥΣΣΑ, ΑΛΛΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΚΩΡΥΚΕΙΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΚΙ ΑΛΛΟΙ ΓΙΑ Ο,ΤΙΔΗΠΟΤΕ ΑΣΗΜΑΝΤΟ, ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΤΟΥΣ ΛΥΠΗΘΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΙΚΡΟΝΟΙΑ ΤΟΥΣ, ΠΟΥ ΕΚΠΛΗΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΥΧΑΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΥΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΣΗΜΑΝΤΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ. ΤΟΥΣ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΑΥΤΟ, ΕΠΕΙΔΗ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΤΕΝΙΣΕΙ ΤΑ ΕΥΓΕΝΕΣΤΕΡΑ, ΕΝΝΟΩ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΑΝ ΕΙΧΑΝ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙ ΑΛΗΘΙΝΗ ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ, ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΘΑ ΘΑΥΜΑΖΑΝ ΤΙΠΟΤΕ ΑΛΛΟ, ΑΛΛΑ ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΘΑ ΤΟΥΣ ΦΑΙΝΟΝΤΑΝ ΑΣΗΜΑΝΤΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΚΑΜΜΙΑ ΑΞΙΑ, ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΟΧΗ ΤΟΥΤΩΝ
============================
Φράση που παραπέμπει στο σκληρό καθήκον της κωπηλασίας των καταδίκων στα πλοία.
Η λέξη "κατεργάρης", μεσαιωνική, που δηλώνει πλέον τον παμπόνηρο, τον πανούργο άνθρωπο, είχε αρχικά τη σημασία: ο λάμνων (=ο κωπηλάτης) εις κάτεργον (=πλοίο στο οποίο δουλεύαν κατάδικοι, γαλέρα). Θέση του στο πλοίο ήταν ο πάγκος, σανίδα πάνω στην οποία κάθονταν οι κωπηλάτες.
=======================
Το κοράκι, ήδη από την αρχαιότητα, πρωταγωνιστεί σε πολλές παροιμιακές φράσεις. Συνηθέστερη κατάρα "ες κόρακας, άπαγ΄ες κόρακας, βάλλ΄ες κόρακας" και "ουκ ες κόρακας" (=δε θα πας στο διάβολο?). Η "αποστολή στα κοράκια" είχε κυρίως την έννοια της ευχής - ή μάλλον της κατάρας - να παραμείνει το σώμα κάποιου άταφο και να γίνει βορά των κοράκων.
Στους Αριστοφανικούς Βάτραχους ορκίζονται "μα τον κόρακα", ενώ παροιμιακό είναι το "κόρακα λευκόν ιδείν", διότι ως γνωστόν λευκό κοράκι είναι σπάνιο είδος.... (η έννοια της νεοελληνικής παροιμίας "όταν ασπρίσει ο κόρακας και γίνει περιστέρι").
Το κόππα (Ϙ ϙ, γραμμένο ή με την αρχαία του μορφή "ϙ" ή με την σύγχρονη "ϟ") είναι γράμμα των πρώιμων ελληνικών αλφαβήτων μεταξύ του π και του ρ, που ισοδυναμούσε ηχητικά με το κ. Ενώ το γράμμα κάππα χρησιμοποιήθηκε στην ελληνική για να δηλώσει στη γραφή, ως τα μέσα περίπου του 6ου π.Χ. αιώνα το άηχο κλειστό ουρανικό σύμφωνο που προφέρουμε λ.χ. στα νεοελληνικά κυρία - και, την ίδια περίοδο για την απόδοση του άηχου κλειστού υπερωικού συμφώνου πρό των ο και υ, αυτού που προφέρουμε σήμερα στις λέξεις κόσμος -ακούω χρησιμοποιήθηκε το γράμμα κόππα (Ϟ). Έτσι στα αρχαϊκά ελληνικά αλφάβητα βρίσκουμε να γράφονται ΔΙΚΕ (=δίκη), ΚΑΛΟΣ(=καλός), ΑΛΚΙΒΙΑΔΕΣ(=Αλκιβιάδης), αλλά ϞΑϞΟΣ (=κακός), ϞΟΡΕ(=κόρη), ΛΕϞΥΘΟΣ(=λήκυθος), ϞΟΡΙΝΘΟΣ(=Κόρινθος).
Φωνολογικώς η χρήση δύο διαφορετικών γραμμάτων στις αρχαϊκές, κυρίως, επιγραφές σημαίνει ότι το φωνολογικό σύστημα της Ελληνικής διέθετε δύο αλλόφωνα του κ: ένα ουρανικό και ένα υπερωικό, κάτι αντίστοιχο δηλαδή στην προφορά -αλλά όχι στη γραφή- με αυτό που συμβαίνει στη νέα Ελληνική. Η γενικευμένη χρήση ενός μόνο κ (του κάππα) από τα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα σημαίνει είτε ότι η διαφορά αυτή στην προφορά έπαψε από τότε να υπάρχει είτε ότι έπαψε απλώς να δηλώνεται στη γραφή.
Ενώ για τη γραφή λέξεων χρησιμοποιήθηκε η μορφή του αρχαϊκού κόππα ( Ϙ ϙ ), στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης το κόππα χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα με τη μορφή του κεραυνόμορφου κόππα ( Ϟ ϟ )για να δηλώσει τον αριθμό 90.
Στο λατινικό αλφάβητο το γράμμα κόππα αντιστοιχεί στο γράμμα Q.
Η παροιμία "Οὐδὲ ϟόππα γιγνώσκων" λέγονταν για εντελώς αδαή άνθρωπο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.