Κάλαντα Κεφαλονιτώνε!

Κάλαντα Κεφαλονιτώνε! 

---------------------------

Gerasimos Valsamis

του Sior Panagi και Irene Nikolatou 19 Δεκεμβρίου 1:28 μ.μ.


...νια βωρές κι είναι τα Χριστούγεννα απίκου, είπα ο ψημένος να σας ποστάρω ντούνκουε τα κάλαντα του Κεφαλονιτώνε, με στίχους ξαπόστα παραζούρζουλους για να στιμάρετε βωρές πόσα γράδα κουρλαμάδας κουβαλάμε στο αγγειό που νογάμε για τσερβέλο...

(…νια = μιά,
απίκου = (ιτ. Apicco) εδώ κοντά, επί τόπου,
ψημένος = καημένος,
ποστάρω = δημοσιεύσω,
ντούνκουε = (ιτ. Dunque) ώστε λοιπόν,
ξαπόστα = επίτηδες,
παραζούρζουλους = κυριολεκτικά τρελούς για δέσιμο,
στιμάρετε = (ιτ. Stimare = εκτιμώ), μτφ. χωνέψετε – καταλάβετε,
γράδα = μονάδες μέτρησης όγκου,
κουρλαμάδα = τρέλα,
αγγειό = αγγείο – τσουκάλι – καζάνι κλπ,
νογάμε = (από ρήμα νοώ) = θεωρούμε, μτφ δεν καταλαβαίνω τίποτα!
τσερβέλο = κεφάλι).

Σ’ αυτό το σπίτι που 'ρταμε δετόρος μην πατήσει
και πεθερά το πόδι τση, δελέγκου να τσακίσει.
Να βγάλουνε τη φάουσα, όσοι για τα καλά τσου,
και για την κόρη του σπιτιού, ξερνάνε τ’ άντερα τσου.
Κι’ όποιος την οικογένεια ετούτη καταριέται,
ζουρλός μπροστά στον άγιο, δυο χρόνια να σγουριέται.

(που ‘ρταμε = που ήρθαμε,
δετόρος = γιατρός,
τση = της,
δελέγκου = αμέσως,
φάουσα = γάγγραινα, μτφ. γκρίνια,
τσου = τους,
σγουργιέται = κτυπιέται συνεχώς κάτω)

Σ’ αυτό το σπίτι που 'ρταμε δόντι να μη πονέσει
και κάθε χρόνο ή κυρά να φκιάχνει και βελέσι.
Να πλέκει δε στον άντρα τση, το χρόνο δυο σκαλτσούνια,
να του μπαλώνει το βρακί, σα γίνεται μπουκούνια.
Όντες τα νύχια αξαίνουνε, ζήτα τση το χατήρι
να σου τα κόβει η κυρά, ντρίτα με κλαδευτήρι.

(βελέσι = μακρύ φουστάνι ή φούστα
σκαλτσούνια = κάλτσες,
μπουκούνια = κομάτια,
όντες = όταν
αξαίνουνε = αυξαίνουνε,
ντρίτα = κατευθείαν, ίσα)

Σ’ αυτό το σπίτι που 'ρταμε, μ’ ασβέστη μουντισμένο,
του χρόνου τση Μπουρμπουρελούς, να 'ναι παλαμισμένο.
Οι πουλακίδες του σπιτιού ούλες να σφαλιαστούνε
και μοναχά οι κόκοροι ν’ αρχίσουν να γεννούνε.
Ο σκύλος σου σιορπάτρη μου, ξελάγκι να σε παίρνει
να γλύφει τσι ποδάρες σου, με γλίδα να χορταίνει.

(μουντισμένο = βαμμένο με το μουντί = βούρτσα,
Μπουρμπουρελούς = εορτής της Παναγίας 21 Νοεμβρίου, που στη Κεφαλονιά τη μέρα αυτή τρώνε πολυσπόρια δηλαδή πολλών ειδών όσπρια βρασμένα όλα μαζί μόνο με νερό, αλλιώς τα μπουρμπουρέλια,
πουλακίδες = κοπελιές,
σφαλιαστούνε = κλειδωθούνε, απομονωθούνε,
σιορπάτρης = ο πατέρας, το αφεντικό του σπιτιού,
ξελάγκι = κυνηγάω κατά πόδας, από πίσω να σε τρέχει,
τσι = τις,
γλίδα = βρώμα ακαθαρσία.)

Σ’ αυτό το σπίτι που 'ρταμε κλητήρας αν πατήσει,
ό νοικοκύρης του σπιτιού να τον ξυλοκοπήσει.
Να 'ρχονται μπρος την πόρτα του, να παίζουν τσι αμάδες,
για τσι κοπέλες του σπιτιού, δέκα προξενητάδες.
Κι’ αν έμπει κάποιος ρέμπελος, προικιά για να τσου κλέψει
μέσα στο χρόνο σα δεντρί, σακάτικο να ρέψει.

(αμάδες = παλιό παιδικό παιγνίδι με ίσιες πέτρες πλάκες,
έμπει = εισέλθει,
ρέμπελος = μτφ αλήτης,
ρέψει = λιώσει).

Σ’ αυτό το σπίτι που 'ρταμε γεννώνται μόν’ αγόρια,
γιατί ποτέ τση η κυρά, δεν έχει στενοχώρια,
Βράζει τ’ άγριολάχανα με ξίδι ή λεμόνι
και δίνη του αφέντη τση, για να τον δυναμώνει.
Τόμου τση κάνει ο άντρας τση, τίποτσι κουτσουκέλες,
του σπάει στο τσερβέλο του, τσι πήλινες παδέλλες.

(τόμου = αφού, όταν,
τίποτσι = τίποτα,
κουτσουκέλες = παραπτώματα, παραστρατήματα, κλπ,
τσερβέλο = κεφάλι,
παδέλλες = πήλινες αγγεία μαγειρέματος, χύτρες, κατσαρόλες).

Σ’ αυτό το σπίτι που 'ρταμε, τα κάλαντα να πούμε
Άγιε μου καν' το θάμα σου, το κέρασμα να δούμε.
Κρασί να μας τρατάρουνε, μεγάρι σακκοτρύγι
ή πρέντζα που σκουλήκιασε, κάνε να φάμε λίγη
Να μας κεράσουνε θολό νερό, άφ’ το πηγάδι
κι αν δεν την καβαντζάρουμε, σονάρουμε στον Άδη.

(τρατάρουνε = κεράσουνε,
μεγάρι = μακάρι
σακκοτρύγι = μεγάλο ταγάρι/σάκκος/τσάντα,
πρέντζα = σβώλοι από το πάχος τυριού φέτας που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια του ψησίματος του τυριού μέσα στα ξύλινα βαρέλια και με την προσθήκη θυμαριού γίνεται εξαιρετικό έδεσμα για να απλώνεται σε φέτα ψωμιού με λάδι για κολατσιό,
αφ’ το = από το,
καβαντζάρω = μτφ από το περνώ το κάβο, γλιτώνω, διαφεύγω τον κίνδυνο
σονάρουμε = μας ‘αναχωρούνε’ με οργανοπαίχτες, αναχωρούμε μετά μουσικής)

Σ’ αυτό το σπίτι που 'ρταμε, γιατρός δεν έχει θέση,
τόμου ο νοικοκύρης του, συχνά γίνεται φέσι.
Αν πάθει το κοστιπατσιό, θερμόγιο αν τον πιάσει,
ζουμί από αγκλέουρα, πίνει να του περάσει
Και πόνοι σαν τον ζώνουνε, σε όλο το κορμί του
να του περάσουν βλαστημιά, τη μάνα και μαμή του.

(Κοστιπατσιό = βαρύ κρυολόγημα,
θερμόγιο = πυρετός με ρίγη,
αγκλέουρας = δηλητηριώδης θάμνος,
να του περάσουν βλαστημιά = έκφραση που σημαίνει να του βλαστημήσουν τη μάνα του και την μαμή, μαία που τον ξεγέννησε γιατί τον έχουνε βασκάνει δηλαδή ματιάσει και μόνο με την βλαστήμια φεύγει το μάτιασμα, βασκάνεμα)