Το έθιμο του κλήδονα

Άρτεμις παπ 

Το έθιμο του κλήδονα
====================
Τα τελευταία χρόνια στις 24η του Ιούνη, αναβιώνει το έθιμο του Κλήδονα, ένα έθιμο που έχει
τις ρίζες του στους ειδωλολατρικούς χρόνους (μαντεία) αλλά έχει διαμορφωθεί από την
κρητική παράδοση. Θα ήταν ενδιαφέρον να αναφερθούμε σε κάποια στοιχεία του εθίμου, έτσι
όπως το κληρονομήσαμε.
Κατ΄ αρχήν η ονομασία κλήδονας προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «κλήω» που
σημαίνει «καλώ κάποιον με ευχάριστους ήχους». Την παραμονή τ΄ Άϊ Γιαννιού στις 23 του
Ιούνη, οι κοπέλες του χωριού πάνε στην κεντρική βρύση του χωριού και γεμίζουν τη στάμνα
με το «αμίλητο νερό». Τη στάμνα τη μεταφέρουν δύο απάντρευτες Μαρίες, οι οποίες
πηγαίνοντας το «αμίλητο νερό» από τη Βρύση στην πλατεία του χωριού, δεν πρέπει να
γελάσουν ούτε να μιλήσουν σε κανένα. Οι χωριανοί που τις συναντούν προσπαθούν με
χωρατά και πειράγματα να ενοχλήσουν τις κοπέλες και να τις κάνουν να μιλήσουν η να
γελάσουν, αυτές όμως πρέπει να παραμείνουν σοβαρές. Την ίδια ώρα οι νεαροί του
Το Την ίδια ώρα οι νεαροί του χωριού μαζεύουν από τις νοικοκυρές τους «Μάηδες» και -μαζί
με «ράπες»- τους καίνε ανάβοντας φωτιές στα σταυροδρόμια κάθε γειτονιάς. Το πέρασμα
(τρις) πάνω από τις φωτιές των «Μάηδων» θεωρείται σημάδι καλοτυχίας και διωξίματος του
«κακού».
Η στάμνα του κλήδονα τοποθετείται στη μέση ενός κύκλου από μεγάλες πέτρες και από
λουλούδια, στην πλατεία του χωρίου και κάθε χωριανός περνά και αφήνει μέσα στη στάμνα
από ένα μικρό προσωπικό αντικείμενο (δακτυλίδι, κουμπί, κ.λπ.) το οποίο πλέον ονομάζεται
«ριζικάρι». Η στάμνα μένει εκεί όλη νύκτα «για να τη δει το φεγγάρι» και το έθιμο συνεχίζεται
το βράδυ της επόμενης μέρας.
Το βράδυ του Άϊ Γιαννιού, το χωριό μαζεύεται γύρω από τον κλήδονα και μια Μαρία με λεπτό
χέρι αναλαμβάνει να βγάζει από τη στάμνα ένα-ένα τα «ριζικάρια». Κάθε ριζικάρι που βγαίνει
συνοδεύεται και από μία μαντινάδα, η οποία απευθύνεται στον ιδιοκτήτη του που το έχει ρίξει
στον κλήδονα την προηγούμενη βραδιά.