===============
- Χρόνους δε ν έχει’ η λεβεντιά, γεράσματα δεν πιάνει·
πλούσσα’ ψυχής είν’ αρχοντιά κι’ όξω καημού λιμάνι...
· ~ · -:- · ~ · -:- · ~ ·
Γέργερη - Κρήτη, 1953
Μιχάλης Πυρουνάκης
****************************************
Rena Anemos
ΗΜΑΘΕΣ ΤΑ...?ΗΠΙΑΣΕ Ο ΚΑΠΕΤΑΝΟΜΑΝΟΛΗΣ ΤΗ ΖΑΜΠΙΑ ΜΕ ΤΟ ΚΑΥΚΟ ΤΣΗ ΣΤΟ ΝΤΟΥΚΙΑΝΙ ΜΕΣΑ ...
ΤΑ ΕΜΑΘΕΣ ? ΕΠΙΑΣΕ Ο ΚΑΠΕΤΑΝΟΜΑΝΟΛΗΣ ΤΗ ΖΑΜΠΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΡΑΣΤΗ ΤΗΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΜΑΓΑΖΙ !!!!! ( ΧΑΧΑ ΘΕΟΣ ΦΥΛΑΞΕΙ !!!! )
Άρτεμις παπ ΚΑΥΚΟΣ =ΕΡΑΣΤΗΣ (- Γελάς; είπε η μητέρα μου. Μα θα γελά κι ο κόσμος να σε θωρεί να ξετρέχεις
μια γεροντοκοπελιά. Μα κι αυτή να μη ντρέπεται τσ’ αθρώπους! Ίντα θέλει από σένα, που τση πέφτεις παιδί τση; Άντρα σε θέλει γή καύκο[4]; Κουζουλάδα, πρέπει, την πιάνει την κακομοίρα, απού τον καημό τση, γιατί δε βρίσκει άντρα. Καλά το λέει κι η θεια σου το Καλιό. Μα δε θα την αφήσω ’γω να ξεμυαλίσει το παιδί μου και να το κάμει ανεμπαίγνιδο του χωριού. ) ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ...
Rena Anemos
ΠΟΛΛΑ ΚΑΛΟΛΟΪΔΙΑ ΜΑΣ ΗΦΕΡΕΣ ΣΥΜΠΕΘΕΡΑ ....
ΠΟΛΛΕΣ ΛΙΧΟΥΔΙΕΣ -ΚΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΑΣ ΕΦΕΡΕΣ ΣΥΜΠΕΘΕΡΑ !
Rena Anemos
ΚΡΙΜΑ ΧΑΛΑΣΑΝΕ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΚΑΛΝΤΕΡΙΜΙ...
ΚΡΙΜΑ ΧΑΛΑΣΑΝΕ ΤΟΝ ΠΑΛΙΟ ΛΙΘΟΣΤΡΩΤΟ ΔΡΟΜΟ ....
( ΑΠΟ ΕΚΕΙ ΚΑΙ Ο ΚΑΛΤΕΡΙΜΙΤΖΗΣ =ΝΤΑΗΣ )
Rena Anemos
ΙΝΤΑΝΕ ΔΑ Η ΜΑΝΗΤΑ ΑΠΟΥ ΄ΧΕΙΣ /
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΩΡΑ ΑΥΤΟΣ Ο ΘΥΜΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ?
Άρτεμις παπ Μάνητα
μάνητα η (ουσιαστικό) [ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ :μεσν. ελλ. λ. μάνητα (από την αρχ. ελλ. λ. μάνη *), κατά το σχήμα νεότη - νεότητα]
η μανία: Σολ. Εθν. Υμν. 63 "τόση η μάνητα κι η ζάλη" συνώνυμα: φρένιασμα αντίθετα: καταλάγιασμα
(μτφ.) η ορμητικότητα, η σφοδρότητα, το άγριο ξέσπασμα: Μυρ. Παν. "...κι αρχίσουν ν` αντιχτυπιούνται με μάνητα τα δυο στοιχειά" συνώνυμα: λύσσα.
LivePedia.gr
Rena Anemos
ΠΟΛΛΑ ΚΑΚΟΤΕΡΕΝΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΠΑΡΜΠΑΣ ...
ΠΟΛΥ ΚΑΧΕΚΤΙΚΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΙΟΣ .....
Rena Anemos
Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΠΑΝΤΑ ΜΑΝΤΕΚΑ ΕΒΑΖΕ ....
Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΠΑΝΤΑ ΕΒΑΖΕ ΜΑΥΡΗ ΒΑΦΗ ΓΙΑ ΜΟΥΣΤΑΚΙΑ (ΠΟΥ ΤΑ ΔΙΤΗΡΟΥΣΕ ΚΑΙ ΣΤΕΤΑ ΚΑΙ ...ΕΝΙΟΤΕ ΤΣΙΓΚΕΛΩΤΑ !!!!!)
Άρτεμις παπ Η "μαντέκα" ήταν κάτι όπως οι σημερινοί "ζελέδες", που βάζουν στα μαλιά τους οι "λελέδες". Το πασάλειβαν οι παλαιοί κομψευόμενοι ευπρεπείς γόητες, για να είναι στριφτό και "στεκάτο"
Rena Anemos
ΔΙΑΛΕ ΤΣ΄ΑΠΟΛΥΜΑΡΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΘΡΑΨΑΝΙΩΤΗ
ΠΟΥ ΚΑΝΕΙ ΤΑ ΣΤΑΜΙΑ ΒΑΡΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΕΙ ΤΗ ΝΙΟΤΗ !!
ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ ΠΟΥ ΛΕΓΟΤΑΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΕΣ ΘΡΑΨΑΝΙΩΤΕΣ !!( ΘΡΑΨΑΝΟ= ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΧΩΡΙΟ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΔΙΑΔΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ )
Rena Anemos
ΚΟΝΤΟ ΕΚΑΤΑΣΤΕΣΕ Η ΜΑΡΓΗ ΤΟ ΠΟΡΤΕΓΟ ??
ΑΡΑΓΕ ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΕ Η ΜΑΡΙΑ ΤΟ ΠΟΡΤΕΓΟ ?? (ΠΟΡΤΕΓΟ = ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ...ΜΙΑ ΩΡΑΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΑΚΑΤΩ ...http://www.e-thrapsano.gr/thrapsano-memories/thrapsano-old-houses/173-portego.html
Η κεντρική πόρτα του σπιτιού οδηγούσε στο πόρτεγο που ήταν η κύρια και μεγαλύτερη κάμαρα και χρηστικά αποτελούσε το κέντρο των καθημερινών δραστηριοτήτων αλλα και τον χώρο υποδοχής των επισκεπτών όταν δεν υπήρχε σάλα.Στον κεντρικό τοίχο βρισκότανε το σκρίνιο με τον καθρέπτη, απο τα πιό περίτεχνα και προσεγμένα έπιπλα του σπιτιού. Ακόμα και σήμερα αποτελούν περιζήτητα κομμάτια για διακόσμηση.
Στον ίδιο χώρο βρισκότανε ο καναπές που πολλές φορές ήτανε ιδιαίτερα μακρύς για να χωράει όσο το δυνατόν περισσότερους μουσαφίρηδες και το τραπέζι με τις καρέκλες για τα επίσημα τραπεζώματα των γιορτών και των άλλων κοινωνικών εκδηλώσεων.
Στους τοίχους κρέμονταν βινιεταρισμένες και ρετουσαρισμένες οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες της φαμίλιας με το ανάλογο κάδρο.
Τα έπιπλα διακοσμούσαν οι τσεβρέδες τα κοφτά και τα υπόλοιπα πετσετάκια με τους τραντέδες.
Για φώς υπήρχαν οι λύχνοι στερεωμένοι πάνω στους λυχνοστάτες ή τον τοίχο, ενώ όταν ερχόταν επίσημοι επισκέπτες άναβαν την λάμπα.
Η λάμπα που κρέμονταν απο το ταβάνι άναβε με ρυθμιζόμενο φυτίλι και λάδι, ήταν μπρούτζινη, με γυαλί που περιστοιχιζόταν απο πολλά πιτήδια ξόμπλια και χάνδρες και ήταν προυκάρικη.
ΣΑΛΑ - ΣΑΛΟΝΙ
------------------------
Πολύ λίγα σπίτια διέθεταν σάλα για την υποδοχή των επισκεπτών.
Στα δίπατα σπίτια η σάλα βρισκόταν στον πάνω όροφο, ήτανε ονταλίδικη και η πρόσβαση γινότανε μέσω εξωτερικής σκάλας.
Πολλά λοιπόν απο τα διακοσμητικά στοιχεία αλλα και χρηστικά αντικείμενα (σκρίνιο, καθρέπτη, επίσημο τραπέζι, καναπέ, λάμπα κ.λ.π.) που αναφέραμε στο πόρτεγο βρίσκονταν στην σάλα.
ΜΟΥΤΟΥΠΑΚΙ=ΚΟΥΖΙΝΑ
=====================
Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Δεσπόζουσα θέση στο μουτουπάκι είχε η παρασιά (τζάκι) όπου στο πυρομάχι (φτιαγμένο με πηλό) μαγείρευε η νοικοκυρά.
Στην παρασιά δίπλα και λίγο υπερυψωμένος βρισκόταν και ένας μικρός φούρνος για τις ανάγκες της κουζίνας που μοιραζότανε τον ανηφορά με την παρασιά.
Στα περισσότερα σπίτια το τζάκι στο μουτουπάκι ήταν και το μοναδικό στο σπίτι ενώ σε κάποια άλλα υπήρχε και δεύτερο στο πόρτεγο.
Στη μέση το τραπέζι με τις λιγοστές καρέκλες αφου τα παιδιά της φαμίλιας ακόμα και σε μεγάλη ηλικία έτρωγαν όρθια.
Τα πιατικά βρισκότανα στην κρεμαστή πιατοθήκη, που στο
κάτω μέρος της διέθετε "σύρμα", συρτάρι δηλαδή, με τα πηρουνοκούταλα.
Ο σοφράς κρεμασμένος και αυτός σε μιά μπρόκα ή αμπούμπουρα (ανάποδα) πάνω σε κάποιο πιθάρι για να του φράσει το πόρο.
Σε εσοχή στον τοίχο υπήρχε ο σταμνοστάτης με το σταμνί γεμάτο νερό δίπλα απο το πέτρινο νεροχύτη.
Διάφορα χρηστικά αντικείμενα που βρισκότανε στην κουζίνα ήτανε ο χερόμυλος, το μπρούτζινο χαβάνι, το πέτρινο γουδί, το σίδερο με τα κάρβουνα κλπ
Στην παρασιά δίπλα και λίγο υπερυψωμένος βρισκόταν και ένας μικρός φούρνος για τις ανάγκες της κουζίνας που μοιραζότανε τον ανηφορά με την παρασιά.
Στα περισσότερα σπίτια το τζάκι στο μουτουπάκι ήταν και το μοναδικό στο σπίτι ενώ σε κάποια άλλα υπήρχε και δεύτερο στο πόρτεγο.
Στη μέση το τραπέζι με τις λιγοστές καρέκλες αφου τα παιδιά της φαμίλιας ακόμα και σε μεγάλη ηλικία έτρωγαν όρθια.
Τα πιατικά βρισκότανα στην κρεμαστή πιατοθήκη, που στοκάτω μέρος της διέθετε "σύρμα", συρτάρι δηλαδή, με τα πηρουνοκούταλα.
Ο σοφράς κρεμασμένος και αυτός σε μιά μπρόκα ή αμπούμπουρα (ανάποδα) πάνω σε κάποιο πιθάρι για να του φράσει το πόρο.
Σε εσοχή στον τοίχο υπήρχε ο σταμνοστάτης με το σταμνί γεμάτο νερό δίπλα απο το πέτρινο νεροχύτη.
Διάφορα χρηστικά αντικείμενα που βρισκότανε στην κουζίνα ήτανε ο χερόμυλος, το μπρούτζινο χαβάνι, το πέτρινο γουδί, το σίδερο με τα κάρβουνα κλπ
ΟΝΤΑΣ
=======
Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Τα σπίτια παλιά χτιζότανε ψηλά και περίπου στην μέση των τοίχων δημιουργούσαν πάτωμα, το λεγόμενο ονταλίδικο, με μεγάλους κορμούς και εν συνεχεία σταυρωτά σανίδια.
Ο όροφος που σχηματιζότανε, στα σπίτια που διέθεταν σάλα, χωριζότανε στη μέση με τοίχο και το ένα δωμάτιο - ο οντάς - είχε πρόσβαση απο το εσωτερικό του σπιτιού με ξύλινη σκάλα, ενώ το άλλο δωμάτιο - η σάλα - είχε πρόσβαση με εξωτερική πέτρινη σκάλα.
Η σάλα επικοινωνούσε με τον οντά με μεσόπορτα.
Συνήθως στον οντά κοιμότανε το ανδρόγυνο του σπιτιού.
Σε πολλές περιπτώσεις με κάποιο χώρισμα του οντά κοιμότανε και τα παιδιά ενώ το πιό σύνηθες ήτανε τα παιδιά να κοιμούντε στο πόρτεγο ή τον σοφά (βλέπε παρακάτω). Στην σκάλα πρόσβασης του οντά καθώς και γύρω απο το άνοιγμα που δημιουργούσε η σκάλα στον οντά, υπήρχαν προστατευτικά ξύλα, τα λεγόμενα παρμακλείκια.
Το παράθυρο του οντά ήτανε η λοτζέτα, που έβλεπε στο δρόμο ή επέτρεπε την πρόσβαση στο δώμα. Το παράθυρο ή η πόρτα αυτή ασφάλιζε το ένα φύλλο με το κόντε μιρί και το άλλο με μάνταλο.
Το κρεβάτι του ζευγαριού ήτανε σιδερένιο και σπανιότερα ξύλινο, με στρώμα παραγεμισμένο με ξερόχορτα - συνήθως ανεβρίδες - ενώ τα μαξιλάρια τα γεμίζανε με ένα πιό μαλακό ξερόχορτο, το πλουμί. Πολλά κρεβάτια αποτελούνταν απο δύο τρίποδα πάνω στα οποία έβαζαν τάβλες ενώ υπάρχουν ακόμα και κρεβάτια χτιστά με πέτρες. Για χώρο φύλαξης των ρούχων χρησιμοποιούσαν κασέλες, πιθάρια ή σπανιότερα ξύλινες ντο(υ)λάπες.
ΤΖΕΡΤΖΕΜΙΛΙ
Ο όροφος που σχηματιζότανε, στα σπίτια που διέθεταν σάλα, χωριζότανε στη μέση με τοίχο και το ένα δωμάτιο - ο οντάς - είχε πρόσβαση απο το εσωτερικό του σπιτιού με ξύλινη σκάλα, ενώ το άλλο δωμάτιο - η σάλα - είχε πρόσβαση με εξωτερική πέτρινη σκάλα.
Η σάλα επικοινωνούσε με τον οντά με μεσόπορτα.
Συνήθως στον οντά κοιμότανε το ανδρόγυνο του σπιτιού.
Σε πολλές περιπτώσεις με κάποιο χώρισμα του οντά κοιμότανε και τα παιδιά ενώ το πιό σύνηθες ήτανε τα παιδιά να κοιμούντε στο πόρτεγο ή τον σοφά (βλέπε παρακάτω). Στην σκάλα πρόσβασης του οντά καθώς και γύρω απο το άνοιγμα που δημιουργούσε η σκάλα στον οντά, υπήρχαν προστατευτικά ξύλα, τα λεγόμενα παρμακλείκια.
Το παράθυρο του οντά ήτανε η λοτζέτα, που έβλεπε στο δρόμο ή επέτρεπε την πρόσβαση στο δώμα. Το παράθυρο ή η πόρτα αυτή ασφάλιζε το ένα φύλλο με το κόντε μιρί και το άλλο με μάνταλο.
Το κρεβάτι του ζευγαριού ήτανε σιδερένιο και σπανιότερα ξύλινο, με στρώμα παραγεμισμένο με ξερόχορτα - συνήθως ανεβρίδες - ενώ τα μαξιλάρια τα γεμίζανε με ένα πιό μαλακό ξερόχορτο, το πλουμί. Πολλά κρεβάτια αποτελούνταν απο δύο τρίποδα πάνω στα οποία έβαζαν τάβλες ενώ υπάρχουν ακόμα και κρεβάτια χτιστά με πέτρες. Για χώρο φύλαξης των ρούχων χρησιμοποιούσαν κασέλες, πιθάρια ή σπανιότερα ξύλινες ντο(υ)λάπες.
ΤΖΕΡΤΖΕΜΙΛΙ
============
Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Ηταν η αποθήκη του σπιτιού που βρισκόταν κάτω απο τον οντά ή το σοφά και ήτανε ενα - δυό σκαλοπάτια χαμηλότερα απο το δάπεδο του υπόλοιπου σπιτιού.
Εκεί υπήρχαν τα κρασοβάρελα, άλλο με το μπρούσκο και αλλο και το παλιό κρασί, τα πιθάρια, το λαδοπίθαρο, το πιθάρι με το στάρι, το κριθάρι και τα άλλα δημητριακά, η τζάρα ή η νταρμιτζάνα με το ρακί, κρεμαστές τάβλες με τα τυροζούλια να γίνονται, οι πλεχτές με τα κρομμύδια. Τα κουρούπια με τις ελιές όλων των λογιών ήτανε στη σειρά με τσακιστές, κολυμπάδες, μαύρες κλπ, αλλα και ο πελτές, τα κουκιά, και οι φακές.
Επίσης διάφορα τσιμπράγαλα της γεωργικής και τα μπράτη που χρησιμοποιούσαν στις ανάγκες του σπιτιού: κνισάρες, σάρακες, τζιγκάκια, κόφες, κοφίνια κλπ.
Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Ηταν η αποθήκη του σπιτιού που βρισκόταν κάτω απο τον οντά ή το σοφά και ήτανε ενα - δυό σκαλοπάτια χαμηλότερα απο το δάπεδο του υπόλοιπου σπιτιού.Εκεί υπήρχαν τα κρασοβάρελα, άλλο με το μπρούσκο και αλλο και το παλιό κρασί, τα πιθάρια, το λαδοπίθαρο, το πιθάρι με το στάρι, το κριθάρι και τα άλλα δημητριακά, η τζάρα ή η νταρμιτζάνα με το ρακί, κρεμαστές τάβλες με τα τυροζούλια να γίνονται, οι πλεχτές με τα κρομμύδια. Τα κουρούπια με τις ελιές όλων των λογιών ήτανε στη σειρά με τσακιστές, κολυμπάδες, μαύρες κλπ, αλλα και ο πελτές, τα κουκιά, και οι φακές.
Επίσης διάφορα τσιμπράγαλα της γεωργικής και τα μπράτη που χρησιμοποιούσαν στις ανάγκες του σπιτιού: κνισάρες, σάρακες, τζιγκάκια, κόφες, κοφίνια κλπ.
ΣΟΦΑΣ
========
Ο σοφάς ήτανε ξύλινη υπερυψωμένη κατασκευή, συνήθως στο πόρτεγο, όπου οι τρείς πλευρές του περικλειότανε απο τείχους και η τέταρτη πλευρά ήταν ανοικτή προς το υπόλοιπο δωμάτιο.Χρησίμευε ως χώρος ύπνου για τα παιδιά που κοιμότανε στρωματσάδα πάνω στις τάβλες ενώ η πρόσβαση γινότανε με μιά μικρή ξυλόσκαλα.
Τα παρμακλείκια (ξύλινα παραπέτια) υπήρχαν στην σκάλα και την ανοικτή πλευρά του σοφά για προστασία.
Δώμα
=====
Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Τα δώματα αποτελούσαν την στέγη των σπιτιών και η κατασκευή τους γινότανε απο ξύλα και χώμα.
Αρχικά τοποθετούσαν ισχυρά ξύλινα δοκάρια, τα "μεσοδόκια" (απο κυπαρίσι), σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, απο πάνω σταυρωτά μικρότερα δοκάρια, μετά πάλι σταυρωτά καλάμια ή μικρότερα ξύλα και βούρλα.
Πάνω απο αυτά άπλωναν δύο στρώματα απο χώμα.
Αρχικά ένα στρώμα λάσπης απο πιθαρόχωμα ή χώμα λεπίδα σε όλο το δώμα, το λεγόμενο ρόδωμα, και μετά έστρωναν απο πάνω χώμα λεπίδα.
Το δεύτερο αυτό στρώμα χώματος το χτυπούσαν με το "κόπανο" και έσφιγγε με αποτέλεσμα να μήν αφήνει το νερό να περνάει.
Για να μην φυτρώνουν διάφορα χόρτα (αβουρλίτες κλπ) στο χώμα σκόρπιζαν αραπάλατσο.
Βέβαια η στεγανοποίηση δεν ήταν αρκετή με αποτέλεσμα το χειμώνα στις δυνατές μπόρες να στάζει το δώμα και να βάζουνε απο κάτω σταλολεκανίδες!
Η συντήρηση του δώματος ήτανε απαραίτητη και συγκεκριμένα το συμπλήρωμα κάθε ένα ή το πολύ δύο χρόνια με χώμα λεπίδα και κοπάνισμα.
Τη δουλειά αυτή τη λέγανε δωμάτισμα.
Με τον ερχομό του τσιμέντου, σε πολλά δώματα για να τα στεγανοποιήσουν, έριχναν την λεγόμενη ψευτοταράτσα, δηλαδή μερικούς πόντους τσιμέντου πάνω στο δώμα, και έτσι μπορούμε ακόμα και σήμερα να δούμε σε μερικά παλιά σπίτια δώματα που έχουν διασωθεί, όπως αυτό της φωτογραφίας.
Τα δώματα υπήρχαν μέχρι περίπου την δεκαετία του 30 οπότε και άρχισε η κατασκευή των ονταλίδικων σπιτιών.
Τα ονταλίδικα σπίτια είχαν στέγη με κεραμύδια, αλλα τα βοηθητικά εξωτερικά δωμάτια, έαν υπήρχαν, συνέχιζαν να τα φτιάχνουν με δώμα έως περίπου το τέλος της δεκαετίας του 40.
Η κατασκευή στέγης με κεραμίδια ήτανε σε γενικές γραμμές η ίδια όπως και σήμερα με εσωτερικό τέλειωμα απο ξύλινο ταβάνι.
ΦΟΥΡΝΟΣ
==========
Εσωτερικό Θραψανιώτικου φούρνου
χτισμένου με κεραμικά
Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Οι φούρνοι φτιάχνονταν με σπασμένα κεραμικά. Ξεκινούσαν απο την βάση φτιάχνοντας ένα κύκλο και στις επόμενες στρώσεις ο κύκλος μίκραινε έως ότου κλείσει στην κορυφή. Αφήνανε πόρτα στο πλάι για να μπαίνουνε τα πήλινα τεψά καθως και πόρο για ανηφορά.
Ο ανηφοράς γινότανε είτε πάνω απο την πόρτα είτε στο ψηλότερο
σημείο του φούρνου.
Στους φούρνους αυτούς που αρκετοί σώζονται και χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα φτιάχνονται τα περίφημα χοιρινά ψητά μέσα στα Θραψανιώτικα πήλινα ταψά, που αποτελούσαν και αποτελούν το επίσημο φαγητό στους γάμους και στις γιορτές του χωριού
Στους φούρνους αυτούς που αρκετοί σώζονται και χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα φτιάχνονται τα περίφημα χοιρινά ψητά μέσα στα Θραψανιώτικα πήλινα ταψά, που αποτελούσαν και αποτελούν το επίσημο φαγητό στους γάμους και στις γιορτές του χωριού
ΠΑΤΗΤΗΡΙ
========== Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Κουτσουνάρα και δοχειό απο εσωτερικό πατητήρι.
Στα πατητήρια πατούσαν τα σταφύλια για να γίνει ο μούστος και μέσα απο την πέτρινη λαξευτή κουτσουνάρα ο μούστος έπεφτε στο δοχειό.
Απο το δοχειό με μαστραπάδες βάζανε το μούστο σε πιθάρι για να πάρει τις πρώτες βράσεις και να "καθαρίσει" και μετά το μεταγγίζανε στο κρασοβάρελο.
Τα κρασοστάφυλα που χρησιμοποιούσανε ήτανε ποικιλίες απο: κοτσιφάλι, βιλάνα, λιάτικο, θραψαθύρι, μοσχάτο, μαντιλάρι κλπ.
Τα στράφυλα που μένανε μπαίνανε σε πιθάρια και περιμένανε να πανε στο καζάνι για ρακί.
ΣΑΡΝΙΤΣΙ
==========
Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Στις αυλές των σπιτιών αλλα και μέσα στο σπίτι καμιά φορά έσκαβαν μικρά πηγάδια, τα έχτιζαν και τα στεγανοποιούσαν. Εκεί οδηγούσαν το νερό απο τις "κουτσουνάρες" (υδροροές) της στέγης προκειμένου να το γεμίσουν με το βρόχινο νερό. Το νερό αυτό το χρησιμοποιούσαν μετέπειτα για τις ανάγκες καθαριότητος του σπιτιού για να ποτίζουν τα ζώα αλλα και ως πόσιμο. Για να διατηρείται καθαρό έριχναν μέσα λίγο ασβέστη.
Μην ξεχνάμε οτι δεν υπήρχε σύστημα ύδρευσης (εως τα τέλη της δεκαετίας του 50 περίπου) και το νερό το κουβαλούσαν απο τα πηγάδια που υπήρχαν τότε στο χωριό: το Καινούργιο πηγάδι, το Τσιμεντένιο, της Καρράς, της κάτω Παναγίας και το ξεροπήγαδο.
Μην ξεχνάμε οτι δεν υπήρχε σύστημα ύδρευσης (εως τα τέλη της δεκαετίας του 50 περίπου) και το νερό το κουβαλούσαν απο τα πηγάδια που υπήρχαν τότε στο χωριό: το Καινούργιο πηγάδι, το Τσιμεντένιο, της Καρράς, της κάτω Παναγίας και το ξεροπήγαδο.
ΑΥΛΗ-ΑΥΛΟΠΟΡΤΑ
=================
Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
Τα περισσότερα σπίτια διέθεταν αυλή με πολύ ψηλό πέτρινο αυλότοιχο ετσι ώστε να μήν μπορεί να μπεί αλλα ούτε και να δεί κανείς μέσα την αυλή και το υπόλοιπο σπίτι. Το χαρακτηριστικότερο βέβαια στοιχείο της αυλής ήτανε η αυλόπορτα ή εξώπορτα.
Φτιαγμένα με περισσή φροντίδα και μεράκι ήτανε τα δομικά στοιχεία στήριξής της, οι πέτρες δηλαδή ή πελέκια όπως λεγότανε που δημιουργούσαν το άνοιγμα.
Τα στοιχεία αυτά είναι:
Το πάνω μέρος ή ανώφιλιο που στις περισσότερες εξώπορτες το αποτελούσαν δύο, τρείς ή περισσότερες πέτρες λαξευμένες σε σχήμα τόξου και σχημάτιζαν καμάρα δημιουργόντας τις γνωστές καμαρόπορτες ενώ στις υπόλοιπες πόρτες το ανώφιλιο ήτανε μιά μονοκόματη ευθύγραμμη πέτρα ή ξύλο.
Τα κάθετα τμήματα τα αποτελούσαν ευθύγραμμα λαξευμένες πέτρες, οι λαμπάδες, που πρόσφεραν στήριξη στο ανώφλι, αλλα και στα αρσενικά μάσκουλα που στηριζαν τα πορτόφυλλα.
Το κάτω μέρος το κατώφλι που ήτανε φτιαγμένο απο ένα ή δύο πελέκια και δημιουργούσε σκαλί σε σχέση με τον δρόμο. Πάνω στο κατώφλι πατούσανε οι λαμπάδες.
Το κινητό μέρος της εξώπορτας που ήτανε ξύλινο το αποτελούσαν δύο φύλλα. Τα φύλλα διέθεταν θηλυκά μάσκουλα που "φουκαρώνανε" στα αρσενικά των λαμπάδων έτσι ώστε δημιουργούσαν τον κατάλληλο μεντεσέ (γυγλισμό). Συνήθως άνοιγε το δεξί φύλλο ενώ το αριστερό ήτανε στερεωμένο απο μέσα με "κόντεμηρί" (κόντρα αντιρίδα). Το δεξί φύλλο κλείδωνε πάνω στο αριστερό με κλειδαριά ενώ για γρήγορο ανοιγμα-κλείσιμο είχε ζεμπερέ και απο μέσα κλείδωνε (μαντάλωνε) με το σύρτη ή μάνταλο.
Εσωτερικά οι αυλές διέθεταν γούρνα για να ποτίζουν τα ζωντανά με λαξευτές δέστρες, σταμνοστάτη, σαρνίτσι, πατητήρι, ή ακόμα και φουρνόσπιτο ενώ διέθεταν τον κατάλληλο αποθηκευτικό χώρο για τις "αγγαλιές" απο λιόκλαδα, κλήματα, ξύλα για το τζάκι κλπ.
Φτιαγμένα με περισσή φροντίδα και μεράκι ήτανε τα δομικά στοιχεία στήριξής της, οι πέτρες δηλαδή ή πελέκια όπως λεγότανε που δημιουργούσαν το άνοιγμα.
Τα στοιχεία αυτά είναι:
Το πάνω μέρος ή ανώφιλιο που στις περισσότερες εξώπορτες το αποτελούσαν δύο, τρείς ή περισσότερες πέτρες λαξευμένες σε σχήμα τόξου και σχημάτιζαν καμάρα δημιουργόντας τις γνωστές καμαρόπορτες ενώ στις υπόλοιπες πόρτες το ανώφιλιο ήτανε μιά μονοκόματη ευθύγραμμη πέτρα ή ξύλο.
Τα κάθετα τμήματα τα αποτελούσαν ευθύγραμμα λαξευμένες πέτρες, οι λαμπάδες, που πρόσφεραν στήριξη στο ανώφλι, αλλα και στα αρσενικά μάσκουλα που στηριζαν τα πορτόφυλλα.
Το κάτω μέρος το κατώφλι που ήτανε φτιαγμένο απο ένα ή δύο πελέκια και δημιουργούσε σκαλί σε σχέση με τον δρόμο. Πάνω στο κατώφλι πατούσανε οι λαμπάδες.
Το κινητό μέρος της εξώπορτας που ήτανε ξύλινο το αποτελούσαν δύο φύλλα. Τα φύλλα διέθεταν θηλυκά μάσκουλα που "φουκαρώνανε" στα αρσενικά των λαμπάδων έτσι ώστε δημιουργούσαν τον κατάλληλο μεντεσέ (γυγλισμό). Συνήθως άνοιγε το δεξί φύλλο ενώ το αριστερό ήτανε στερεωμένο απο μέσα με "κόντεμηρί" (κόντρα αντιρίδα). Το δεξί φύλλο κλείδωνε πάνω στο αριστερό με κλειδαριά ενώ για γρήγορο ανοιγμα-κλείσιμο είχε ζεμπερέ και απο μέσα κλείδωνε (μαντάλωνε) με το σύρτη ή μάνταλο.
Εσωτερικά οι αυλές διέθεταν γούρνα για να ποτίζουν τα ζωντανά με λαξευτές δέστρες, σταμνοστάτη, σαρνίτσι, πατητήρι, ή ακόμα και φουρνόσπιτο ενώ διέθεταν τον κατάλληλο αποθηκευτικό χώρο για τις "αγγαλιές" απο λιόκλαδα, κλήματα, ξύλα για το τζάκι κλπ.
ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΣΠΙΤΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
Τα αρχικά κείμενα για τα παλιά παραδοσιακά Θραψανιώτικα σπίτια τα έγραψα το 2005 - 06.
Ολα τα παλιά σπίτια και τα αντικείμενα που απεικονίζονται στην σελίδα είναι επιλογή απο το φωτογραφικό μου αρχείο της περιόδου 2005-06 απο το Θραψανό.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους:
Ιάσονα Νηργιανάκη, Δώρα Στ. Αγγελάκη, Κωστ/νο Στ. Βασιλάκη, Γιώργο Κελαράκη, Μιχάλη Ελ. Μαυραντωνάκη, Μαρίνα Γεωργ. Πλουμάκη, που άνοιξαν τα σπίτια για τις φωτογραφίσεις.
Επίσης την θεία μου Μαρία Βασ. Μελαδάκη που άναψε τους λύχνους της θύμησης.
Τέλος τον πατέρα μου Εμμ Γ. Πλουμάκη, που απο μικρό με δίδαξε με ιδιαίτερη ένταση και ζήλο την ονοματολογία, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες των παραδοσιακών Θραψανιώτικων σπιτιών.
Γιώργος Εμμ. Πλουμάκης
http://www.e-thrapsano.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.