ΚΡΗΤΙΚΕΣ...........ΚΟΥΒΕΝΤΟΥΛΕΣ........

Markos Bistakis




ΚΡΗΣΣΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ (ΓΑΙΔΑΡΟΣ)

Σα πονέση του γαΪδάρου η ψυχη, αμποτερέβγει(προσπερνά) τ' άλογο.

Έφταιξε' ο γ¨αϊδαρος, κ' εδείρανε το σομάρι.


Γαϊδάρου πόδια σ' το νερό, θέλει ας πιή, θέλει ας ψοφήση.

Γάϊδαρος φορεί σομάρι, δε το νοιώθει να το βγάλη.

Ο γάϊδαρος σ' τη σέλα.

Ο πρώτος γάϊδαρος, διατάσει τον πισυνό.

Ο γάϊδαρος είναι γάϊδαρος, άνε φορή και σέλα.

Το γάϊδαρο ούλο έφαε και σ' την ορ' αποστάθηκε(κουράστηκε).

Χάϊδεψε το γάϊδαρο , δέξου τσοι πορδές του.

Το μικρό γαϊδούρι δείχνει πάντα πουλάρι.

Σαν γέρασ' ο γάϊδαρος, δε μαθαίνει μπλειό γοργά.

Πρώτα ν ανεβής σ' το γάϊδαρο , κ' έπειτα να σης τα πόδια σου.

Ο κακός γάϊδαρος τη μια στράτα κάνει δύο.

΄Εχ' ο γάϊδαρος γλώσσα μα δεν έχει δύναμη.

Δε κατέει να μοιράση δυό γάϊδουριών άχερα.

Γάϊδαρο σκουντάς,πορδαίς θ' ακούσης.

Άνε γροικά ο θεός τω κοράκω, δεν αφίνει γάιδαρο στο λιβάδι.

Απού κάνει του γαϊδάρου χάρι, μόνο τ' άχερα του χάνει.

Απού 'νε καλορρίζικος, γεννά κι ο πετεινός του,
κι απού 'νε κακορρίζικος ψωφά κι ο γάϊδαρος του.

Άλλα λογαριάζει ο γάϊδαρος κι άλλα ο γαϊδουρολάτης.

Markos Bistakis




Σα θέλει δίκια να δοικά, πείσματα μη γυρεύει
ξύλα μη βάνει σ' τη φωθιά, δίχως να μαγερέβη.

Πάντα σ' τσοί ρίζες κατοικώ, Μαδάρες, 'πάνω μέρια,
για τούτ' αργιά και κιαουλιάς(όλως διόλου), μαθαίνω τα χαμπέργια.


Ηθέλαμε ξεκούρασι ν' αρνέψη (ειρηνεύση) η ψυχή μας,
μα δεν αφίνουν 'γ' οι άπιστοι ΄πούχωμε σ' το νησί μας.

Άλλαξεν ο Μανολιός κ' έβαλλεν τα ρούχ' αλλοιώς.

Ο λύκος κιάν εγέρασε, κι άλλαξεν το μαλλίν του,
την γνώμην του δεν άλλαξε μηδε την κεφαλήν του.

Μεγάλο θάμα να γενή χοίρου τριχιά μετάξι,
Τούρκος με τ' Αλκοράνιν του να μπη ποτέ σε τάξη.

Την τύχη του κάθε λαός, την κάνει μοναχός του,
κι οσα του κάν' η τρέλλα του, δεν του τα κάν' οχθρός του.

Ούλα τα έθνη μάχονται, να πάρουν μεγαλείο,
τσ' Ελλάδας οι πολιτικοί, να πάρουν υποργείο.

Σαν μου την άψες τη φωθιά, έφυγες κι άφηκες με,
μούδε Θεό φοβήθηκες, μήδε λυπήθηκες με.

Ανάθεμα που 'βρή καιρό, κιάλλον καιρό ανημένει,
γιατ' ο καιρός τα πράμματα ξανάστροφα τα φέρνει.

""Ότι λογιάζ' ο κουζουλός εκείνο μόνο κάνει,
κι όσα του λεέι ο φρόνιμος τον κόπο μόνο χάνει"".

Markos Bistakis




ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Άψε Βαγίτσα το κερί,
άψε και το λυχνάρι.
Και κάτσε και λογάριασε,
είντα θα μας ε φέρης.
Φέρε καρύδια, κάστανα,
και σύκα και σταφίδες.
Φέρε πατάτες και φακές,
φέρε καρπό και λάδι.
Φέρε και μέλι αν έχετε,
κρασί απ' το πιθάρι.
Κι αν έχετε κιανέν' αυγό,
βαστούμε και καλάθι.
Μα πάλι κι αν δεν έχετε,
ο κόσμος δεν εχάθη.
Κι αν έχετε την όρεξι,
πέρνουμε και παράδες.
Χρόνους πολλούς να ζήσετε,
αφέντες και κυράδες.

Άρτεμις παπ




Το άγαλμα της ελευθερίας της Κρήτης
==================================
'Ενα άγαλμα-μυστήριο στους τάφους των Βενιζέλων. Στη χερσόνησο του Ακρωτηρίου των Χανίων, σε ένα απόμερο σημείο του πάρκου -πρώην κτήμα της οικογένειας Βενιζέλου- που έχει δεχτεί τους τάφους του Ελευθερίου και του Σοφοκλή Βενιζέλου, κείτονται τα κόμματια και θρύψαλα ενός μεγάλου μαρμάρινου αγάλματος (ύψους 17 μέτρων) του οποίου η προέλευση αποτέλεσε για μένα για πολύ καιρό ένα μεγάλο μυστήριο. Λόγω της θέσης του, πολλοί Χανιώτες, όσοι τουλάχιστον θυμούνται πως για πάνω από τριάντα χρόνια -από το 1937 ως το 1970- το άγαλμα αυτό ήταν στημένο στο Ακρωτήρι, αγνοούν ότι υπάρχουν ακόμη εκεί τα συντρίμια του και αποδίδουν την εξαφάνισή του σε εντελώς εκκεντρικούς λόγους. Ευτυχώς, μία φίλη Χανιώτισσα, η Διαμάντω Κ., ενδιαφέρθηκε να ερευνήσει το όλο θέμα, κι έτσι, επί τέλους, το αίνιγμα λύθηκε και η πατρότητα του αγάλματος αποκαλύφθηκε. Πρόκειται για το 'Αγαλμα της Ελευθερίας -που αποδόθηκε με τη μορφή της θεάς Αθηνάς, έργο του γλύπτη Θωμά Θωμόπουλου (δικά του έργα επίσης το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στη Βουλή και η προτομή του Διον. Σολωμού στον Εθνικό Κήπο) . Η μνημειακή του κλίμακα ενόχλησε ωστόσο κάποτε τους αρχιτέκτονες που ανέλαβαν στη δεκαετία του '60 την ανάπλαση και τον "εξωραισμό" του χώρου στο Ακρωτήρι, και για το λόγο αυτό αποφασίστηκε η απομάκρυνσή του. Η μετακινησή του υπήρξε τόσο καλά σχεδιασμένη που το άγαλμα στην ουσία ανατινάχθηκε ! Όλη η συναρπαστική περιπέτεια του αγάλματος, με πλήθος ενδιαφέροντα στοιχεία, εξιστορείται στο μπλόγκ των Φακέλων των Χανίων, στο οποίο με παρέπεμψε η Διαμάντω και που, με τη σειρά μου, αναδημοσιεύω εδώ, με την ελπίδα να δούμε κάποτε τη θεά Αθηνά να στηλώνει το βλέμμα της σε ένα άλλο άπειρο.
Το άγαλμα της ελευθερίας της Κρήτης
Από τις εκδόσεις ΕΡΕΙΣΜΑ, σε συνεργασία με το εθνικό ίδρυμα «Ελευθέριος Βενιζέλος», εκδόθηκε το 2003 το βιβλίο, του ιστορικού ερευνητή, γλύπτη και συγγραφέα Χρήστου Μαχαιρίδη, με τίτλο «το Άγαλμα της Ελευθερίας της Κρήτης». Η απίστευτη ιστορία του μεγαλύτερου, σε διαστάσεις γλυπτού σε μάρμαρο, που ήταν στημένο στο ακρωτήρι από το 1937 έως το 1970, που το ανατίναξαν. Η διακοσμημένη, με ανάγλυφες παραστάσεις, βάση του ανατινάχτηκε και αυτή. Τεμάχια της χρησιμοποιήθηκαν για τη ανέγερση οικοδομής ενώ άλλα για τη πλακόστρωση εστιατορίου. Αναζητήσαμε τον κ. Χρήστο Μαχαιρίδη, στο βιβλιοπωλείο του, στο κέντρο των Χανίων για να συζητήσουμε μαζί του το θέμα του αγάλματος της Ελευθερίας της Κρήτης, έργο του γλύπτη Θωμά Θωμόπουλου. Ερ: Είναι αλήθεια ότι ο Βενιζέλος πρωτοστάτησε στη δημιουργία του μνημείου; Απ: Στο πλαίσιο της βενιζελοποίησης των πάντων, στα Χανιά, ακόμα και η δημιουργία του αγάλματος της Ελευθερίας αποδόθηκε σε πρωτοβουλία του Βενιζέλου. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ανακριβές και ανιστόρητο. Κάποιοι δε, πρότειναν να αναφέρεται και η εν λόγω υποτιθέμενη πράξη του στην προταθείσα πινακίδα στο χώρο που υπήρχε κάποτε το άγαλμα πριν αντικαταστα8ει από το σημαιοστάσιο. Ελπίζω το Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων να μην εγκρίνει στο κείμενο της πινακίδας αυτό το ιστορικό ατόπημα. Ο Ιωάννης Ηλιάκης ήταν αυτός που πρωτοστάτησε στην δημιουργία του μνημείου. Ερ: Τι καλλιτέχνης ήταν ο Θωμάς Θωμόπουλος; Απ. Ο Θωμάς Θωμόπουλος αποτελεί περίπτωση προοδευτικού και πολυτάλαντου καλλιτέχνη. Υπήρξε ποιητής, μουσικός, ζωγράφος, αγιογράφος και γλύπτης. Οι πειραματισμού και οι αναζητήσεις του στο χώρο της τέχνης εμπεριείχαν και τις δυνατότητες για τη μελλοντική εξέλιξη και καταξίωση του έργου του. Στην εποχή της γλυπτικής του σαλονιού και της μίμησης του κλασικισμού της αρχαιότητας ο σύμβουλος των έργων του Θωμόπουλου, μόνο αποδεκτός δε θα μπορούσε να ήταν. Το άγαλμα της Ελευθερίας της Κρήτης, στον Προφήτη Ηλία Χανίων, όχι μόνο δεν επιβλήθηκε σαν τεχνικός άθλος αλλά και προκάλεσε τα επικριτικά σχόλια των συγχρόνων του. Ερ: Πως αποδόθηκε από τον Θωμόπουλο η Ελευθερία της Κρήτης; Απ. Η Ελευθερία της Κρήτης αποδόθηκε από τον γλυπτή με τη μορφή της Αθηνάς. Η «γλαυκώπης» θεά με τους φλογερούς απαστράπτοντες οφθαλμούς. Η θεά «ερυσίπτολις» φύλακας της πόλης.. Η «αιθυία» προστάτιδα της ναυσιπλοΐας. Η θεά «νικηφόρος», «πρόμαχος» «ειρηνοφόρος». Σύμβολο της δικαιοσύνης, της εργασίας, του καθήκοντος και της σοφίας. Ερ: Πώς δέχθηκε η τοπική κοινωνία τις καινοτόμες λύσεις του γλύπτη, στην απόδοση του μνημείου; Απ: Το έργο του Θωμόπουλου, που θα τον καταξίωνε και θα τον δικαίωνε στον μέλλοντα χρόνο, δέχθηκε τα συντριπτικά κατάγματα από τις οπλές του φόβου και της άγνοιας. Στο βιβλίο μου γίνεται εκτενής αναφορά στα επικριτικά σχόλια των σύγχρονων του Θωμόπουλου που δημοσιοποιήθηκαν στον τοπικό τύπο. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο. Δημιουργήθηκε ένα κλίμα απαρέσκειας προς το άγαλμα της Ελευθερίας, «το άθλιο άγαλμα του Θωμόπουλου», «το τερατούργημα», «το κακότεχνο έργο» και «το έκτρωμα» σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής. Ερ: Σύμφωνα με αυτά που γνωρίζουν οι περισσότεροι λέγεται πως ο γλύπτης αυτοκτόνησε. Στα Χανιά μάλιστα έλεγαν παλιότερα πως το έκανε γιατί δεν άντεξε να βλέπει το τερατούργημα που δημιούργησε... Απ: Πρόκειται περί παρανόησης. Δεν αυτοκτόνησε ο Θωμάς Θωμόπουλος αλλά ο γιος του ο Δάντης. Ο Δάντης ήταν πολύτιμος συνεργάτης, γλύπτης ο ίδιος και βοηθός του πατέρα του. Τον εκπροσωπούσε και ως πληρεξούσιός του, στις αναθέσεις των μνημείων, όπως έγινε και με το «ηρώο πεσόντων» στα Χανιά. Ερ: Ήταν πράγματι κακότεχνο το γλυπτό; Απ: Το γλυπτό είχε πράγματι κακοτεχνίες. Είναι άδικο όμως να κατηγορεί κανείς τον Θωμά Θωμόπουλο για τις κακοτεχνίες του αγάλματος γιατί όταν πέθανε, το 1937, το έργο του ήταν ημιτελές. Προφανώς την ευθύνη για τις κακοτεχνίες φέρει ο γλύπτης που ανέλαβε την αποπεράτωση του μνημείου, ο οποίος υπήρξε και προσωπικός του αντίπαλος στα καλλιτεχνικά θέματα, ο Μιχάλης Τόμπρος. Ερ: Πόσα χρόνια, από τη τοποθέτηση του, παρέμεινε το Άγαλμα της Ελευθερίας στο Ακρωτήρι; Απ. Το Άγαλμα της Ελευθερίας δέσποζε, για τριάντα περίπου χρόνια, στο Ακρωτήρι, άγγελος φύλακας της πόλης που απλώνεται γυμνή και «ένοχη» στα πόδια του. Οι παράγοντες της άρχουσας τάξης των Χανίων μόνο «αθώοι» δεν είναι για την καταστροφή του μνημείου. Ερ: Κάτω από ποίες συνθήκες καταστράφηκε το μνημείο; Απ: Μετά τον θάνατο του Σοφοκλή Βενιζέλου, το 1964, η μελέτη διαμόρφωσης του χώρου στο Ακρωτήρι, ανατέθηκε από τη οικογένεια του θανόντος στον αρχιτέκτονα Χατζημιχάλη. Ο Νίκος Χατζημιχάλης, ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της εποχής του, εισηγήθηκε την απομάκρυνση του αγάλματος, η οποία θεωρήθηκε πρωταρχικής σημασίας για τη αποκατάσταση της κλίμακας και τη «πρέπουσα ηρεμία του περιβάλλοντος». Η ελληνικότατη πρόταση των ίδιων των πρωταγωνιστών της εξέγερσης του Ακρωτηρίου, το 1897, αγνοήθηκε. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκκληση της ερανικής προς τους Ομογενείς και τον Κρητικόν Λαόν: “... Από την εκρηγνυομένην οβίδα που κατέρριπτε τη σημαία μας εις τον Προφήτην Ηλίαν, την αναστηλωθείσα αμέσως υπό των επαναστατών εξεπήδησε, πάνοπλος, η ελευθερία, μέσα από τις φλόγες που είχαν ζωσμένην την πατρίδα μας... διότι από αυτήν, το πρώτον, εξωρμήθη η ελευθερία των λαών. Και η τιμή αυτή πρέπει , τώρα, να συμβολισθή δια παραστάσεως, η οποία να σταθή επί της θέσεως εκείνης, από τη οποίαν το πρώτον εξεπηδησεν η αγαπημένη μας θεά”. Ερ: Πότε και με ποιόν τρόπο «απομακρύνθηκε» το Άγαλμα της Ελευθερίας; Απ: Το 1970. «Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού απεφάσισε να απαλλοτριώσει εδαφική έκταση εμβαδού 13.945 τετραγωνικών μέτρων στο Ακρωτήρι Χανίων, πέ¬ριξ των τάφων των Βενιζέλων, για την εκτέλεση έργων διαμόρφωσης και εξωραΐσμού της περιοχής. Η μελέτη προέβλεπε την απομάκρυνση του γλυπτού «δι ανυψώσεως του αγάλματος δια γερανού αν αυτό μπορούσε να γίνει ακινδύνως» στην περίπτωση αυτή ο εργολάβος «απέφευγε την αποσυναρμολόγησιν». «Ιδιαιτέρα φροντίς» έπρεπε να δοθεί στην ασφάλεια της όλης εργασίας «ώστε το άγαλμα να μην υποστεί φθοράς». Το άγαλμα της Ελευθερίας δέθηκε με συρματόσχοινα προς την πλευρά πτώσης του. Δημιουργήθηκε ένα κεκλιμένο επίπεδο από χώμα με γωνία κλiσης 45°. Τοποθετήθηκαν μπαστούνια δυναμίτη (κοινώς φουρνέλα) στην επιθυμητή πλευρά «ανύψωσις» δη¬λαδή ανατίναξης και πυροδοτήθηκαν τα φυτίλια. Το άγαλμα «μετακινήθηκε» και έγειρε πληγωμένο προς την πλευρά των συρματόσχοινων που το παρέσυραν στην πτώση του. Ένα από τα μεγαλύτερα γλυπτά στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης, σύμβολο των αγώνων και των θυσιών των Κρητών για την Ελευθερία, παραδόθηκε ανυπεράσπιστο σ’ ένα πεινασμένο φεγγάρι που καταβρόχθισε τον μέλλοντα χρόνο. Με την ιδιαίτερη φροντίδα που δόθηκε προς το σύμβολο της Ελευθερίας «ώστε να μην υποστεί φθοράς», σειρά είχαν τα βάθρα του αγάλματος, «φυσικά και η απομάκρυνσις των προΐόντων κατεδαφίσεως εις τον τόπον της υποδείξεως της υπηρεσίας...» Ερ: Τι επεμβάσεις δέχθηκε ο χώρος; Απ: Η επιτροπή αποπεράτωσης του αγάλματος της Ελευθερίας συνιστούσε «όπως ο πέριξ χώρος διατηρηθή εις την φυσικήν αυτού κστάστασιν αποφευγομένου του δήθεν ευπρεπισμού αυτού δια επιστρώσεως τσιμέντου κ.λ.π.». Το ύψωμα που όρθωσε το ανάστημα του ο Καγιαλές κρατώντας τη σημαία των επανα¬στατών, προς γενική απορία και κατάπληξη των πληρωμάτων του στόλου των Δυνάμεων, ισοπεδώθηκε, όπως προέβλεπε η μελέτη του Ε.Ο.Τ.. Το κτίριο, στο οποίο είχαν εγκαταστήσει το στρατηγείο τους οι επαναστάτες του Ακρωτηρίου, αποκαταστάθηκε. Η μελέτη, όμως, προέβλεπε «την μετατροπή του κτιρίου σε Μουσείο που θα στέγαζε διάφορα κειμήλια, χάρτες, ενθύμια και ότι σχετικό με την ζωή του μεγάλου ‘Έλληνα. 0 Χατζημιχάλης προέβλεπε στην μελέτη του και την αποκατάσταση της κατοικίας στην οποία διέμεινε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατά την διάρκεια της επαναστάσεως στο Ακρωτήρι, σύμφωνα με “τας ληφθείσας αποφάσεις της Διευθύνσεως Τεχνικών Υπηρεσιών του ΕΟΤ”. «Η κατοικία και το στρατηγείου του Ελευθερίου Βενιζέλου “ θα διατηρηθώσι, θα μελετήσετε δε την μετατροπήν των εις Μουσεία”. Το στρατηγείο των επαναστατών που δεν διαφέρει από τα τουριστικά μικρομάγαζα της πόλης των Χανίων, θα γινόταν, υποτίθεται, μουσειακός χώρος και βιβλιοθήκη. Η κατοικία που φιλοξενήθηκε ο Βενιζέλος κατά τη διάρκεια της επαναστάσεως του Ακρωτηρίου σήμερα στεγάζει το γραφείο του ιερέα. Η οικία Κουτσάκη, στην οποία φιλοξενήθηκε ο Θωμόπουλος το 1937 κατά την διάρκειά της παραμονής του στα Χανιά, όταν επέβλεπε τις εργασίες τοποθέτησης του μνημείου της Ελευθερίας της Κρήτης, χρησιμοποιείται σήμερα ως χώρος αποθήκευσης των εργαλείων των δημοτικών υπαλλήλων του Δήμου Χανίων. Οι μαρμάρινοι κυβόλιθοι «κοσμούνται» νεοελληνικά γραφήματα ξενόφερτου τύπου. Υποτίθεται άτι θα υπήρχαν ρήσεις του Βενιζέλου. Ερ: Πώς ασχοληθήκατε εσείς με το θέμα του αγάλματος; Απ: Μου δόθηκε η δυνατότητα να ασχοληθώ, ως γλύπτης με τη συντήρηση έργων του Θωμόπουλου, να συνεργαστώ με τους κληρονόμους του και να «ανακαλύψω» το αρχείο με φωτογραφίες και έγγραφα της εποχής. Όταν ρωτούσα στα Χανιά για το γλυπτό οι απαντήσεις ήταν στερεότυπες Το γκρέμισε ο κεραυνός, ο γλύπτης αυτοκτόνησε όταν είδε τις κακοτεχνίες του, ο καλλιτέχνης πέθανε από τη στεναχώρια του. Ο Θωμόπουλος τελικά δεν είχε προλάβει να ολοκληρώσει το μνημείο και πέθανε στο νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού, στην Αθήνα. Η θλίψη του, είχε άμεση σχέση με την απώλεια των αγαπημένων του παιδιών, του Ωρίωνα και του Δάντη. Ερ: Πως αισθάνεται σήμερα ένας ιστορικός ερευνητής και γλύπτης βλέποντας τα κομμάτια του γλυπτού; Ποια είναι η εμπλοκή των τοπικών φορέων σήμερα σε ότι αφορά την αποκατάσταση του μνημείου; Είστε ικανοποιημένος από τις ενέργειες που έχουν γίνει; Απ: Όχι. Αισθάνομαι παγιδευμένος στην ερημιά του πραγματικού. Επί πέντε χρόνια προσπαθούσα να ανακαλύψω και να τεκμηριώσω, με αρχειακό υλικό, την ιστορική αλήθεια σχετικά με την υπόθεση του αγάλματος της Ελευθερίας. Η ιστορία δεν έχει καμιά σχέση με την παραπληροφόρηση και την χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Δεν είναι δυνατόν να πιστεύει κανείς σήμερα ότι ένα άγαλμα από μάρμαρο, ύψους 17 μέτρων, γκρεμίστηκε από τον διαβόητο κεραυνό του 1968. Πολύ δε περισσότερο ότι η χούντα το γκρέμισε. Στο βιβλίο μου γίνεται αναφορά ακόμα και στα ονόματα των προσώπων που ευθύνονται για την ανατίναξή του. Η απόφαση της απομάκρυνσης του αγάλματος είχε γνωστοποιηθεί, στους αρμόδιους φορείς, από το 1965. Ερ: Μπορούμε να ελπίζουμε στην επανατοποθέτηση του μνημείου στην αρχική του θέση; Απ: Πρόσφατα, ο συγκεκριμένος χώρος, στο Ακρωτήρι , παραχωρήθηκε στο Δήμο Χανίων. Ο κ. Βιρβιδάκης κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, των δημοτικών εκλογών, είχε ανακοινώσει, στο πρόγραμμα του, την πρόθεση του να αποκαταστήσει το μνημείο. Με την οικονομική δυσπραγία που υπάρχει σήμερα είναι θέμα προτεραιοτήτων. Πως, πότε και από ποιους το άγαλμα της Ελευθερίας θα επανατοποθετηθεί στην αρχική του θέση, χωρίς τις κακοτεχνίες του Τόμπρου. Δεν αρκούν μόνο οι καλές προθέσεις. Συνήθως τα πολιτικά πρόσωπα αυτοπαγιδεύονται με τις εξαγγελίες τους. Και ο κ. Χριστοδουλάκης, παραμονές εκλογών μας ανακοίνωσε την πρόθεση να βοηθήσει στην αποκατάσταση του μνημείου. Ας σημειωθεί ότι τότε ήταν ακόμα υπουργός οικονομικών. Δυστυχώς τα κομμάτια του αγάλματος δεν ψήφιζαν και το αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο. Ερ: Υπάρχουν άλλες περιπτώσεις καταστροφής μνημείων ή αδιαφορίας των τυπικών παραγόντων; Απ: Την δεκαετία του ’80, ο ανδριάντας του πρίγκιπα Γεωργίου στη Σούδα, κατεδαφίστηκε στο πλαίσιο του λαϊκισμού της εποχής. Σήμερα περιμένει και αυτός την αποκατάστασή του. Το να σεβόμαστε την ιστορία και την τέχνη είναι θέμα πολιτισμού. Ο καθένας μας λοιπόν αυτοπροσδιορίζεται από τις πολιτικές του κινήσεις και την κοινωνική του δράση. Το γερμανικό πουλί, έργο γλυπτικής που δημιουργήθηκε από τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής της Κρήτης, στην μνήμη των πεσόντων αλεξιπτωτιστών, ξαφνικά ένα βράδυ, άνοιξε τα φτερά του και με τη βοήθεια τοπικών παραγόντων χάθηκε στο σκοτάδι της εμπάθειας και της σιωπής. Η βίλα Πωλογιώργη και η βίλα Σβάρτς καταρρέουν, για να μην αναφέρομαι μόνο σε γλυπτά, Ερ: Τι είναι τελικά πολιτισμός; Απ. Ο πολιτισμός είναι μια όαση ελπίδας σ’ αυτό το απέραντο τοπίο ερημιάς, μια νησίδα λογικής στον ωκεανό της καθημερινής τρέλας που όλοι βιώνουμε σήμερα. Κάποτε όμως θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο πολιτισμός δεν είναι μόδα που παρασέρνει χωρίς πεποίθηση ούτε και μάσκα για να κρύβει την αντίδραση. Αν έχει σήμερα η Ελλάδα κάτι δικό της να προβάλει, να αναδείξει και να υποστηρίξει είναι κυρίως οι σύγχρονοι πνευματικοί δημιουργοί που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του πολιτισμικού μας γίγνεσθαι. Αν θέλουμε να σταματήσουμε να μηρυκάζουμε τις αναμνήσεις μας και να γίνουμε άξιοι κληρονόμοι του πολιτισμού των Ελλήνων. Η ζωή μας, δυστυχώς για κάποιους, δεν προσφέρεται για κατεδάφιση ούτε για πεδίο μάχης με τρύπια κράνη για να γίνουν κάποιοι τα ένοικα σαλιγκάρια τους. Αναρτήθηκε από Γιωργος Κρητικός
lifo.gr
http://www.kritipoliskaihoria.gr/2014/02/blog-post_3541.html
Πηγή: www.lifo.gr



 

Άρτεμις παπ




Ο ΒΟΤΥΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΙΤΕΣ ΤΗΣ ΓΙΑΓΙΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ

Βόρεια του χωριού Αγία Βαρβάρα του Νομού Ηρακλείου και σε απόσταση περίπου 1,5 χιλιομέτρου, υπάρχει ένας βράχος μεγάλου μεγέθους τον οποίο οι ντόπιοι κάτοικοι αποκαλούν «Βότυρο». Στην κορυφή του βράχου βρίσκεται μια πυροσιά (παραστιά). Ο βράχος αυτός είναι απρόσιτος και μόνο απ’ το δυτικό μέρος μπορεί κανείς ν’ ανεβεί στην κορυφή του.

Όπως αναφέρει η παράδοση, στο μέρος αυτό μια γριά έβοσκε το κοπάδι της και στην κορυφή του βράχου έστηνε το καζάνι της και τυροκομούσε. Το μήνα Φλεβάρη κάποιας χρονιάς έκανε τόσες πολλές κακοκαιρίες, που η γριά είχε απηυδήσει, και στις 28, τελευταία μέρα του Φλεβάρη, είπε το εξής : « Μας φεύγεις Κουτσοφλέβαρε και θα γλιτώσομε από τα κακά που μας προξενείς κάθε μέρα ». Αλλά ο Φλεβάρης θύμωσε με τα λόγια της γριάς και ζήτησε να του δοθεί μια επιπλέον ημέρα.
Αφού του δόθηκε μια μέρα παραπάνω, έκαμε τόση κακοκαιρία, που για να γλιτώσει η γριά μπήκε κάτω από το βράχο κι εκεί «τα κακάρωσε». Από τότε έμειναν τα πρόβατά της έρημα, καθώς και τα τυριά της και μεταμορφώθηκαν σε βράχους σκορπισμένους εδώ κι εκεί. Πολλοί απ’ αυτούς τους βράχους, άλλοι μικροί κι άλλοι μεγάλοι, έχουν σχήμα τυριού και γι’ αυτό η τοποθεσία ονομάζεται «Της γριάς το τυρί» ή «πίτες της γριάς» και ο μεγάλος βράχος «Βότυρος ».

Άρτεμις παπ




Οι χοροί της Κρήτης και η ιστορία τους







Μαυρομανωλάκης Νικήτας - Ζεμπίλης Στέλιος

Οι χοροί της Κρήτης εκφράζουν τον πλούσιο εσωτερικό κόσμο του λαού της .Με το χορό και το τραγούδι ο Κρητικός εκδηλώνει τα συναισθήματά του, τον ενθουσιασμό, την απογοήτευση, την αγάπη και τον έρωτα . Εντούτοις, παρ' όλο που το χορευτικό ρεπερτόριο των Κρητών είναι πλούσιο, χοροί όπως ο απανωμερίτης, το μικρό μικράκι, ο αγκαλιαστός, ο ζερβόδεξος, ο πριμνιανός, ο τριζάλης, ο κουτσαμπαδιανός, κ.α. έχουν παραμεριστεί λόγω της εξέλιξης. Διατηρούνται όμως και χορεύονται οι παρακάτω χοροί. Σούστα, συρτός, πεντοζάλι, σιγανός και καστρινός ή μαλεβιζιώτης ή πηδηχτός.Παρ' όλο που όλοι οι κρητικοί χοροί χορεύονται σ' ολόκληρο το νησί και έχουν τις ρίζες τους στις αρχαίες μινωικές τελετές κάθε χορός έχει και κάτι ξεχωριστό. Υπάρχει δε μια άγραφη παράδοση που τους κατατάσσει κατά επαρχίες. Έτσι ο συρτός θεωρείται χορός της Δ. Κρήτης (Ν.Χανίων), η σούστα της Κεντρικής και Δυτικής (Ν. Ρεθύμνου, Ν Ηρακλείου, ο μαλεβιζιώτης της Κεντρικής (Ν.Ηρακλείου) και το πεντοζάλι της Ανατολικής Κρήτης(Ν. Λασιθίου).

1. Σιγανός
=============
Λέγεται και Χορός του Θησέα ή Χορός της Νύφης. Πιστεύεται ότι αποτελεί αναπαράσταση της πορείας του Θησέα μέσα στο Λαβύρινθο.Οι χορευτές είναι σφιχταγκαλιασμένοι και βαδίζουν με μικρά σιγανά βήματα, με τον πρωτοχορευτή να φαίνεται ότι σέρνει την ανθρώπινη αυτή αλυσίδα προσπαθώντας να την οδηγήσει έξω από τοΛαβύρινθο στη σωτηρία Σιγά σιγά μετατρέπεται σε γρήγορο πεντοζάλι ίσως για να μας δείξει τη χαρά τους για τη σωτηρία τους χωρίς αυτό να έχει διευκρινιστεί.Χορός της Νύφης γιατί χορεύεται στους γάμους με το γαμπρό μπροστά και τη νύφη δίπλα του. Σήμερα όμως ως Χορός της Νύφης θεωρείται περισσότερο ο Συρτός.Ο Σιγανός χορευόταν παλιά με τα χέρια σταυρωτά. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας είχε γίνει ο χορός της φιλίας, της ενότητας,της ανθρώπινης αλυσίδας που θα τους οδηγούσε στην ελευθερία.Κατά την παράδοση την εποχή της Τουρκοκρατίας οι αγάδες καλούσαν σε γλέντια τους χριστιανούς και έβαζαν τις γυναίκες να χορεύουν στους οντάδες.Έριχναν όμως στο πάτωμα ρόδι με αποτέλεσμα οι γυναίκες να γλιστρούν και να πέφτουν και έτσι να τις κοροϊδεύουν και να τις «κάνουν χάζι» όπως έλεγαν τότε. Οι άντρες τότε έλεγαν στους οργανοπαίχτες που στην πλειοψηφία τους ήταν χριστιανοί να παίζουν το «Σιγανό» χωρίς να ξέρουμε αν προϋπήρχε ή δημιουργήθηκε τότε για το σκοπό αυτό. Οι γυναίκες πιάνονταν τότε με τα χέρια χιαστί και χόρευαν αργά έτσι ώστε να μην πέσουν.Άλλη εκδοχή θέλει τους Τούρκους στην Τουρκοκρατούμενη Κρήτη να έχουν απαγορέψει στους Κρητικούς να χορεύουν επαναστατικούς χορούς. Έτσι οι Κρητικοί εφεύραν το Σιγανό που μοιάζει πολύ στα βήματα με το Πεντοζάλι για να μην ξεχάσουν το σπουδαίο αυτό χορό.Στη σημερινή του μορφή οι χορευτές πιάνονται πλέον από τους ώμους. Ο Σιγανός αποτελεί την εισαγωγή στο Πεντοζάλι. Υπάρχουν πλήθος μελωδίες οι γνωστές μας «κοντυλιές» που αποδίδουν το χορό οι περισσότερες από τις οποίες προέρχονται από το Λασίθι και τις ανατολικές επαρχίες του Ηρακλείου γι' αυτό και ο Σιγανός θεωρείται χορός της ανατολικής Κρήτης και ειδικότερα του νομού Λασιθίου.





2. Συρτός
Πρώτος Χανιώτικος συρτός

Κισσαμίτικος συρτός

Είναι ίσως ο πιο δημοφιλής χορός σήμερα στην Κρήτη. Λέγεται και σερτός, χανιώτικος ή χανιώτης καθώς η διάδοση και η γέννησή του (όπως θα δούμε παρακάτω) με τη μορφή που τον συναντάμε σήμερα έγινε στο νομό Χανίων και ειδικότερα στην επαρχία Κισσάμου γι'αυτό θα τον ακούσομε και κισσαμίτικο. Αποκαλείται επίσης και « χορός της αγάπης».Σερτός ή συρτός ονομάζεται γιατί τα πόδια του χορευτή σέρνονται στο έδαφος χωρίς να χάσουν την επαφή τους με τη γη την οποία οι Κρήτες λάτρεψαν ως θεά.Ο συρτός ως χορός με μορφή που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πρέπει να υπάρχει εκατοντάδες χρόνια τώρα στην Κρήτη. Σαν μελωδία προϋπήρχε ήδη από τα Βυζαντινά χρόνια. Κατά την άλωση της Κων/λης Κρητικοί πολεμιστές με αρχηγό το Σφακιανό Μανούσο Καλλικράτη πήγαν να πολεμήσουν στο πλευρό των Βυζαντινών. Εκεί κατά την ανάπαυλα των μαχών έβγαλαν κάποιες μελωδίες βυζαντινού-κρητικού μίγματος που τις τραγουδούσαν στις μάχες και πήραν την ονομασία Πρώτος Χανιώτικος και Δεύτερος Χανιώτικος ή Κισσαμίτικος προφανώς από την καταγωγή των περισσότερων πολεμιστών. Μετά την Άλωση της Πόλης ο σουλτάνοςαναγνωρίζοντας την ανδρεία που επέδειξαν τους άφησε να φύγουν με τον οπλισμό τους και τα πλοία τους χωρίς να τους πειράξει. Ύστερα από πολλές κακουχίες έφτασαν στην Κίσσαμο όπου και παρέμειναν τραγουδώντας τις δυο αυτές μελωδίες χω-ρίς όμως να τις χορέψουν ποτέ. Έτσι αυτές οι δυο μελωδίες πέρασαν από γενιά σε γενιά συνοδεύοντας ριζίτικα τραγούδια και ποτέ χορευτικά. Το 1750 στα Πατεριανά Λουσακιών Κισσάμου παντρευόταν ένας οπλαρχηγός της εποχής ο Πατερομάνος και ήταν καλεσμένοι όλοι οι Κισσαμίτες και Γραμπουσιανοί οπλαρχηγοί. Σκοπός τους ήταν να οργανώσουν μια επανάσταση κατά των Τούρκων. Κάλεσαν λοιπόν τότε και το μεγάλο βιολάτορα της εποχής Στεφανή Τριανταφυλλάκη ή Κιόρο και για να τιμήσουν τους πεσόντες της πόλης του ζήτησαν να παίξει τις δυο παλιές μελωδίες και να τις χορέψουν πράγμα το οποίο δεν είχε γίνει ως τότε.Έτσι λοιπόν οι καπεταναίοι χόρεψαν πάνω στις δυο αυτές μελωδίες και προέκυψαν τα έντεκα βήματα του συρτού . Στα επόμενα χρόνια βγήκαν δεκάδες μελωδίες πάνω στα βήματα αυτά που σιγά σιγά κατέληξαν στη σημερινή μορφή του συρτού.Ο χορός ήταν και είναι ιεροτελεστικός. Ο πρώτος που σέρνει κάνει τα ταλίμια του σεμνά και με δεξιοτεχνία αλλά ποτέ με εναέρια πετάγματα και ακροβατικά. Ο δεύτερος ακολουθεί και συμμετέχει στα ταλίμια του πρώτου,ενώ οι άλλοι απλώς ακολουθούν περπατώντας μέχρι να έρθει η σειρά τους να πιάσουν κι αυτοί πρώτοι στην καφαλή του χορού, συμβολίζοντας έτσι τον καπετάνιο και τα παλικάρια του που σε περίπτωση που σκοτωθεί αναπληρώνεται από τους συντρόφους του. Στο ξεκίνημά του ο χορός ήταν καθαρά ανδρικός.Στις μέρες μας η αυστηρή δομή του χορού έχει χαθεί. Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες πιασμένοι από τις παλάμες στο ύψος των ώμων και με πλήθος φιγούρες ξένες προς τα πατήματα και το νόημα του χορού.Σιγά σιγά ο συρτός πέρασε στις γειτονικές επαρχίες και από εκεί με τη συμβολή των ιερών τεράτων της κρητικής μουσικής Ανδρέα Ροδινού, Θανάση Σκορδαλού Κώστα Μουντάκη αλλά και αρκετών άλλων επικράτησε σε παγκρήτιο επίπεδο.Σήμερα μάλιστα θεωρείται ότι έχει αντικαταστήσει το Σιγανό και έχει πάρει τη θέση του ως Χορού της Νύφης.


 

3. Ζερβόδεξος
==============

Eύθυμος και κωμικός χορός και όπως φαίνεται από τις μαντινάδες που λέγονται όταν χορεύεται αποκριάτικος και σατυρικός. Ονομάζεται Ζερβόδεξος γιατί οι χορευτές χορεύουν με κατεύθυνση πότε ζερβά και πότε δεξιά. Οι χορευτές είναι πιασμένοι αρκετά πολύπλοκα. Συνήθως χρησιμοποιούν ένα σαρίκι ή ένα μαντήλι για να πιαστούν. Κάθε χορευτής πιάνει με το δεξί του χέρι το αριστερό του μπροστινού του ο οποίος το έχει φέρει πάνω από τον ώμο. Έτσι ο ένας βρίσκεται πίσω από τον άλλο. Η αλλαγή της πορείας γίνεται όταν ο λυράρης παίξει κάποιο συγκεκριμένο υψηλό φθόγγο. Τότε ο πρώτος χορευτής γίνεται τελευταίος και ο τελευταίος πρώτος.Η μελωδία είναι ιδιόρρυθμη και ξεσηκώνει τους χορευτές.Η όλη ατμόσφαιρα γίνεται ακόμα πιο εύθυμη όταν ο λυρατζής δεν παίζει το φθόγ-γο που όλοι περιμένουν για την αλλαγή της πορείας και οδηγεί τους χορευτές έξω από το χώρο που γίνεται το γλέντι, πάνω σε τοίχους, δένδρα κ.λ.π.Πρόκειται για ένα χορό παιχνίδι που συνήθως χορεύεται τις απόκριες. Χορός της ανατολικής Κρήτης και ιδιαίτερα του νομού Λασιθίου που τείνει να εξαφανιστεί.

4. Μαλεβιζιώτης
=================
Ο Μαλεβιζιώτης ή Μαλεβιζιώτικος ή Καστρινός, ή πηδηχτός είναι ο γρηγορότερος και ζωηρότερος χορός της Κρήτης. Μαλεβιζιώτης ονομάζεται γιατί φαίνεται ότι στην επαρχία Μαλεβιζίου πήρε την τελική του μορφή. Καστρινός εξαιτίας του Μεγάλου Κάστρου όπως λεγόταν παλαιότερα το Ηράκλειο. Θεωρείται κατάλοιπο του αρχαίου μινωικού πολεμικού χορού Πυρρίχιου και αναπαριστά τις προσπάθειες κατάληψης και άμυνας του Μεγάλου Κάστρου στις διάφορες στιγμές της ιστορίας του. Πηδηχτός από τα νευρικά άλματα και τις αεράτες φιγούρες που κάνουν οι χορευτές. Θεωρείται ο κατεξοχήν χορός του νομού Ηρακλείου τόσο στη δημιουργία του όσο και στην τελική του διαμόρφωση. Στα Χανιά ο χορός ονομάζεται Καστρινή Σούστα.Χορεύεται από άντρες και γυναίκες οι οποίοι είναι πιασμένοι από τις παλάμες στο ύψος των ώμων και με λυγισμένους τους αγκώνες. Με το γρήγορο ρυθμό και τη ζωντάνια του δίνει την ευκαιρία στο χορευτή να επιδείξει τη σβελτοσύνη του, την αντοχή του, την ικανότητά του να αυτοσχεδιάζει και να εντυπωσιάζει με τα τσαλίμια και τα αεράτα πηδήματά του. Είναι ο πιο δύσκολος, αλλά και ο πιο αγαπημένος χορός της Κρήτης. Είναι αλματώδης, θορυβώδης, ενθουσιώδης και δυναμικός χορός Ο χορός διαφοροποιείται από τις ορεινές στις καμπίσιες περιοχές.Μια αξιόλογη μαρτυρία της αρχαίας καταγωγής του καστρινού πηδηχτού μας αποκάλυψε η σκαπάνη αρχαιολόγων. Ο Δέμαρχ της γαλλικής αρχαιολογικής σχολής της Αθήνας το 1900 στην αρχαία κρητική πόλη Λατώ ανακάλυψε σε ανάγλυφες πλάκες ένα χορό της 4ης π.Χ. εκατονταετηρίδας. Ο χορός έχει οκτώ κινήσεις των ποδιών. Στον καστρινό πηδηχτό οι χορευτές ορμούν προς τα εμπρός σαν να επιτίθενται. Στην όγδοη κίνηση κάποιοι από αυτούς κατά παλιά συνήθεια υψώνουν το δεξί χέρι σαν να εκσφενδονίζουν ακόντιο και στην συνέχεια υποχωρούν.Σήμερα κάποιοι μελετητές έχουν να πουν ότι ο Μαλεβιζιώτης δεν είναι αναγκαστικά πολεμικός χορός αλλά μας δίνουν και δυο άλλες εκδοχές. Μπορεί να ήταν τελετουργικός και με τις αλματώδεις κινήσεις του επιδίωκαν να αυξήσουν την παραγωγή και τη γονιμότητα των σπαρτών ή εξαγνιστικός αφού με τις θορυβώδεις μελωδίες έδιωχναν μακριά τα κακά πνεύματαΣτο Ρέθυμνο και στο Λασίθι ο χορός γνωστοποιήθηκε γύρω στο 1920 και σήμερα χορεύεται σε ολόκληρο το νησί.

5. Κατσαμπαδιανός
======================
«Τον Κατσαμπαδιανό χορό όποιος τονε κατέχει

να ρθει να τονε πιάσομε μαζί να μ' αρμηνέψει»

«Χόρευγε Κατσαμπαδιανό, χόρευγε και Κουγίτη (*) απ' ομορφύτερος χορός δεν βρίχνεται στην Κρήτη»

Λέγεται και Κουτσαμπαδιανός, Κατσιμπαδιανός, Κουτσιστός χορός ή χορός του Σηφοδασκαλάκη. Χορεύεται κυρίως στο νομό Ρεθύμνου, στην επαρχία Αμαρίου και ειδικότερα στην περιοχή της Αμπαδιάς ή Κατσιμπαδιάς και σε περιοχές γύρω από αυτήν.Σύμφωνα με την παράδοση ο χορός πρωτοχορεύτηκε ως εξής:Ένας από τους οπλαρχηγούς του Δασκαλογιάννη ο Σηφοδασκαλάκης που επέζησε κατά την επανάσταση του 1769 χάνοντας όμως το αριστερό του πόδι, βρέθηκε γύρω στο 1780 στο χωριό Λοχριά της επαρχίας Αμαρίου και θέλησε να χορέψει Πεντοζάλη.Αυτό φυσικά λόγω της αναπηρίας του ήταν αδύνατο. Οι μουσικοί και οι χορευτές όμως θέλοντας να τον τιμήσουν προσάρμοσαν το ρυθμό αλλά και τα βήματα του Πεντοζάλι στα βήματα ενός κουτσού άντρα. Ο ίδιος έσερνε το αριστερό του πόδι και το δεξί στήριζε στο έδαφος. Στα βήματά του λοιπόν προσαρμόστηκε ο χορός αυτός ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα.Τα ζάλα του χορού είναι έντεκα και αρχίζει και τελειώνει ακριβώς όπως το Πεντοζάλι. Χορεύεται μόνο από άντρες πιασμένους από τους ώμους. Στον Κατσαμπαδιανό χορό δεν πραγματοποιούνται φιγούρες και αυτοσχεδιασμοί ούτε ατομικοί ούτε ομαδικοί κάτι το οποίο γίνεται για να τιμηθεί ο γενναίος αυτός πολεμιστής που δεν μπορούσε να κινηθεί ελεύθερα εξαιτίας της αναπηρίας του.

(*) Το όνομα Κουγίτης ίσως είναι όνομα χαμένου χορού

6. Πεντοζάλη
============

Πήρε το όνομά του από τα πέντε βασικά του βήματα τα οποία επαναλαμβανόμενα γίνονται δέκα. Είναι από τους θεαματικότερους και ίσως ο διασημότερος χορός της Κρήτης. Παρά το ότι όπως θα δούμε παρακάτω πρωτοξεκίνησε από τα Χανιά εν τούτοις θεωρείται γενικά ο χορός όλης της ΚρήτηςΑς δούμε όμως πώς και από πού ξεκίνησε :Ο Ιωάννης Βλάχος ή Δασκαλογιάννης έμπορος από την Ανώπολη Σφακίων πίστεψε στο όνειρο της απελευθέρωσης από τους Τούρκους και πεπεισμένος για την Ρωσική βοήθεια κάλεσε το φθινόπωρο του 1769 όλους τους καπεταναίους της επαρχίας Σφακίων και τους ενημέρωσε για την επικείμενη επανάσταση. Μετά από πολλές συσκέψεις αποφάσισαν η επανάσταση να ξεκινήσει στις 10 Οκτωβρίου του 1769. Οι πρωτεργάτες της επανάστασης ήταν 12 με αρχηγό το Δασκα-λογιάννη.Ο Δασκαλογιάννης και οι υπόλοιποι καπεταναίοι έχοντας υπ' όψιν τους αυτό που συνέβη πριν από είκοσι χρόνια στις Λουσακιές με το συρτό κάλεσαν κι αυτοί τον Στεφανή Τριαντα-φυλλάκη ή Κιόρο στην Ανώπολη για να ετοιμάσει ένα νέο χορό ειδικά γραμμένο για το «πέμπτο ζάλο» δηλαδή την επικείμενη επανάσταση. Πραγματικά ο Κιόρος πήγε στην Ανώπολη
και κάθισε έξι μήνες. Εκεί συνέθεσε τις μελωδίες του νέου χορού οι οποίες σύμφωνα με τον Δασκαλογιάννη έπρεπε να είναι 12 όσες και οι οπλαρχηγοί και τα βήματα 10 όπως η ημέρα που θα ξεκινούσε η επανάσταση. Στο ξεκίνημα της επανάστασης οι καπεταναίοι πιασμένοι από τους ώμους για να δηλώσουν την αλληλοϋποστήριξή τους χόρεψαν αυτό το νέο χορό τον οποίο ονόμασαν Πεντοζάλι και όχι Πεντοζάλης δηλαδή το πέμπτο βήμα του ξεσηκωμού.
Άλλη εκδοχή θέλει το Πεντοζάλι να έχει δημιουργηθεί από τη συμφωνία πέντε καπεταναίων για την επανάσταση που ο καθένας είχε το δικό του γύρισμα.Στο ξεκίνημά του ήταν καθαρά ανδρικός χορός και χορευόταν από άντρες οπλισμένους .Το μαύρο κρουσάτο μαντήλι που φοράνε οι χορευτές μαρτυρά τις θυσίες του κρητικού λαού. Σιγά σιγά άρχισε να χορεύεται και από γυναίκες. Οι χορευτές είναι πιασμένοι από τους ώμους. Στο Πεντοζάλι ο μπροστινός δεν επιδίδεται σε ατομικές φιγούρες αλλά είναι ενσωματωμένος με το σύνολο εκτελώντας μόνο ομαδικές φιγούρες. Tα πολλαπλά χτυπήματα « οι πατιές» όπως λέγονται των χορευτών στο έδαφος συμβολίζουν τις ομοβροντίες των όπλων στη μάχη. Οι γυναίκες δεν εκτελούν ομαδικές ή ατομικές φιγούρες. Στην Κίσσαμο συνηθίζεται να φωνάζουν το .όνομα του κάθε οπλαρχηγού σε κάθε γύρισμα της μελωδίας
Εδώ πρέπει και πάλι να τονιστεί ότι και στο Πεντοζάλι όπως άλλωστε και στους περισσότερους χορούς με το πέρασμα των χρόνων η αυστηρή δομή των χορών έχει χαλαρώσει για διάφορους λόγους. Επίσης ο χορός δεν διαχωριζόταν σε σιγανό και σε γρήγορο. Η διάκριση αυτή έγινε κατά το 1950 όταν μερικοί λυράρηδες της κεντρικής Κρήτης γύριζαν τις κοντυλιές του Σιγανού τον οποίο είδαμε παραπάνω σε Πεντοζάλι και η σχέση αυτή έχει σήμερα καθιερωθεί


7. Απανωμερίτης
=========================

ΠΑΝΩΜΕΡΙΤΗΣ Ή ΠΡΟΒΑΤΙΝΙΣΤΙΚΟΣ Ή ΤΑΚΟΥΝΑΚΙ
Απανωμερίτης, ή προβατινίστικος χορός, ή προβατίνα, ή νταγκουνάκι. Άλλος ένας από τους πολλούς τοπικούς Κρητικούς χορούς που έχουν σχεδόν ξεχαστεί και είναι ελάχιστα τα συγκροτήματα που τον αποδίδουν.Απανωμερίτης λέγεται γιατί χορευόταν στις ορεινές (στα πάνω μέρη) περιοχές του Ρεθύμνου, ειδικά στην περιοχή του Αμαρίου και προς τη μεριά του Ηρακλείου.Προβατινίστικος ή προβατίνα εξαιτίας του ότι οι χορεύτριες στις κινήσεις τους κάποια στιγμή χτυπάνε με το πόδι τους στο έδαφος όπως όταν κάνουν τα πρόβατα όταν νευριάσουν. Νταγκουνάκι επίσης για τον παραπάνω λόγο επειδή οι χορεύτριες χτυπάνε με το πόδι τους (τακούνι) το έδαφος.Οι χορεύτριες είναι πιασμένες από τις παλάμες με τα χέρια κάτω.Ο χορός έχει τελετουργικό χαραχτήρα κάτι που δείχνει τις θρησκευτικές του καταβολές και έχει στενή σχέση με τους τελετουργικούς χορούς των αρχαίων Μινωιτών . Χορεύεται μόνο από γυναίκες.

8. Σούστα
=============
Η Σούστα είναι ο αντικριστός χορός της Κρήτης κατάλοιπο και αυτή όπως όλοι οι κρητικοί χοροί του αρχαίου πολεμικού χορού του πυρρίχιου που χορευόταν στην Κρήτη. Στην αρχική του μορφή χορευόταν αντικριστά από άνδρα σε άνδρα πριν από τη μάχη.Γύρω στο 300 μ.Χ. ο χορός άρχισε να χορεύεται και από γυναίκες και έτσι πήρε χαραχτήρα ερωτικό. Λέγεται μάλιστα ότι συμμετοχή της γυναίκας στη σούστα ήταν μια κοινωνική απαίτηση της εποχής. Λόγω της αυστηρότητας των ηθών όλες σχεδόν οι γυναίκες παντρευόταν χωρίς καν να έχουν δει έστω μια φορά τον υποψήφιο σύζυγό τους,ή τουλάχιστον να μην τον έχουν κοιτάξει μια φορά στα μάτια. Η σούστα λόγω του ότι χορεύεται σε ζευγάρια έδινε τη δυνατότητα να βρεθούν οι δυο νέοι απέναντι και να φτιάξουν ή όχι τη δική τους ερωτική ιστορία χωρίς τον φόβο της κοινωνικής κατακραυγής .Η εξέλιξη του χορού λοιπόν είναι μια ερωτική ιστορία και ο κάθε χορευτής παίζει το δικό το ρόλο.Τα βασικά βήματα του χορού είναι τρία και μοιάζουν με πηδηματάκια τα οποία κάνουν τα σώματα των χορευτών σαν να ωθούνται από κάποιο ελατήριο. Αυτός είναι μάλλον και ο λόγος που ο χορός κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας πήρε την ονομασία Σούστα από το ιταλικό susta που σημαίνει ελατήριο. Η Σούστα χορεύτηκε σε πολλές πόλεις στην Ελλάδα κάθε μια από τις οποίες διεκδικούσε και την πατρότητά της. Τελικά επικράτησε στην Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου. Θεωρείται ο κατεξοχήν Ρεθεμνιώτικος χορός.Ο χορός είναι γρήγορος και το ζευγάρι έχει ελευθερία κινήσεων. Η ποικιλία στους σκοπούς και στα τραγούδια της σούστας είναι μεγάλη και δίνει τη δυνατότητα για άπλωμα των χεριών και μεγαλύτερη έκφραση του σώματος. Εξαιτίας του χαραχτήρα του και του σκοπού για τον οποίο επικράτησε ονομάζεται και «Χορός του Έρωτα»

9. Τριζάλης
====================
"Τριζάλης ο Κουρουθιανός ρίζα του Ψηλορείτη
πολύ πανέμορφος χορός και άγνωστος στην Κρήτη."

Είναι ο γυναικείος πολεμικός χορός της Κρήτης αντίστοιχος του Πεντοζάλι.Το νόημα του χορού είναι η συμπαράσταση της γυναίκας στον άντρα πολεμιστή. Οι χορεύτριες είναι πιασμένες με λαβή από τις παλάμες στο ύψος των ώμων και λυγισμένους τους αγκώνες. Τα βήματα του χορού είναι τρία που επαναλαμβανόμενα γίνονται έξι. Χορευόταν στο νομό Ρεθύμνης και ειδικότερα στην περιοχή της Αμπαδιάς της επαρχίας Αμαρίου. Συχνά χαραχτηρίζεται " Κουρουθιανός" όπως λέει και η μαντινάδα που σημαίνει ότι συνηθιζόταν ιδιαίτερα στο χωριό Κουρούτες της επαρχίας Αμαρίου.

10. Ντουρνεράκια
======================
Τα Ντουρνεράκια σε αντίθεση με τους υπόλοιπους χορούς που είδαμε μέχρι τώρα δεν έχει κρητικές ρίζες. Είναι ένας ξενόφερτος χορός ο οποίος έκανε την εμφάνισή του γύρω στο 1900 και είναι βασισμένος σε σέρβικους χορούς. Στο χορό συμμετέχουν και άνδρες και γυναίκες. Οι χορευτές είναι πιασμένοι από τους ώμους. Τα βήματά του είναι έξι και θυμίζουν ένα γρήγορο «Σιγανό». Είναι το γνωστό μας «Χασαποσέρβικο».Στη μουσική μας παράδοση πέρασε με τον τίτλο «Ντουρνεράκια» γύρω στο 1960 χάρη στον Κώστα Μουντάκη ο οποίος συμπεριέλαβε το χορό σε δίσκο με τον τίτλο αυτό. Από τότε και ύστερα θεωρείται ένα ακόμα κομμάτι της μουσικοχορευτικής μας παράδοσης.

11. Λαζώτης ή Λαζέδικος
======================
Από τους ξεχασμένους χορούς της Κρήτης του οποίου η μελωδία είναι ακόμη πασί-γνωστη, αλλά εξαιτίας της άγνοιας πολλών νέων χορεύεται όλο και σπανιότερα. Χορεύονταν σε ολόκληρη την Κρήτη. Αναφερόμαστε στο πασίγνωστο " Κάνε με κυρά γαμπρό" του Κώστα Μουντάκη το οποίο πολύ συχνά χορεύεται ως χασαποσέρβικο δείγμα της άγνοιας των περισσότερων για τη χορευτική μας παράδοση.Ο χορός δεν έχει κρητικές ρίζες. Οι ρίζες του είναι ποντιακές. Για το πως επικράτησε στην Κρήτη υπάρχει η παρακάτω ερμηνεία.Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και με την έναρξη του 1ου Παγκοσμίου πολέμου πήρε μέρος στους αγώνες ένα σύνταγμα Κρητικών αποτελούμενο από 3.000 άντρες.Την εποχή αυτή αρχίζει και ο εκπατρισμός των Ποντίων οι οποίοι αρχίζουν να κατεβαίνουν προς τη Βαλκανική. Για να αποφεύγουν τους Τούρκους άλλαζαν αμφίεση και για να αναγνωρίζονται ύστερα μεταξύ τους έλεγαν τη φράση η «ΕΛΛΑΣ ΖΕΙ».Οι Κρητικοί λοιπόν που βρίσκονταν στη Βόρεια Ελλάδα σε κάποια στρατόπεδα άκουσαν το συνθηματικό αυτό των Ποντίων αλλά λόγω της ποντιακής προφοράς το συγκράτησαν ως μια λέξη «ΛΑΖΙ» και γι ‘ αυτό και τους είπαν « ΛΑΖΟΥΣ».Όταν τους είδαν να χορεύουν θαύμασαν ένα χορό τους και επηρεασμένοι από αυτόν δημιούργησαν ένα άλλο τον οποίο ονόμασαν «Λαζώτη» αφού τον εμπνεύστηκαν από τους Λαζούς.Μετά το τέλος του πολέμου οι Κρητικοί που σώθηκαν,γυρίζοντας έφεραν μαζί τους και το «Λαζώτη¨στην Κρήτη.
Άλλη εκδοχή τον θέλει να έρχεται στην Κρήτη από τους Λάζους,(λαός της περιοχής του Εύξεινου πόντου) κατά τον18ο αιώνα λόγω μεταναστευτικών ρευμάτων.Είναι χορός που σε ξεσηκώνει και συνήθιζαν να τον χορεύουν τις απόκριες. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες πιασμένους από τις παλάμες με λυγισμένους τους αγκώνες στο ύψος των ώμων.

12. Πρινιανός
===============

"Άλλο χορό δεν ρέγομαι ωσά ντο Πρινιανό μου
απού τονε χορεύουνε και μένα στο χωριό μου"
"Άλλο χορό δε ρέγομαι σαν το Πρινιώ Πρινιώτη
απού τονε χορεύουνε όσοι χουνε νεότη"
"Ήλιωσα τα παπούτσια μου στου Πρινιανού τα ζάλα μα ο παπουτσής είναι κοντά και θα μου κάμει άλλα"

Χορός ο οποίος έχει τις ρίζες του στην ανατολική Κρήτη και έχει ατονήσει στις μέρες μας. Χορευόταν κυρίως στην περιοχή της Ιεράπετρας αλλά χορεύτηκε και στους νομούς Ηρακλείου και Ρεθύμνης. Έχει απορροφήσει και αυτός πολλά στοιχεία από τους χορούς των αρχαίων Κουρητών. Εκτελείται από άντρες και γυναίκες με τα χέρια πιασμένα χιαστί. Οι ομοιότητες του χορού με τον ''ανωγειανό πηδηχτό '' στη λαβή των χεριών στα βασικά βήματα και στο ρυθμό της συνοδευτικής μουσικής καθώς και το γεγονός ότι το νταουλάκι ως συνοδευτικό όργανο, εμφανίζεται στη μουσικοχορευτική κληρονομιά του νομού Λασιθίου ισχυροποιεί την αρχαία παράδοση που θέλει ως τόπο γέννησης του Δία το Δικταίον Άντρον και ενισχύει έτσι και την πιθανότητα ο Πρινιανός να απηχεί το χορό των Κουρητών.Το όνομά του ίσως να έχει κάποια σχέση με το χωριό Πρίνα της επαρχίας Μεραμπέλου. Το χορό θα τον ακούσομε και σαν Μπριμιανό εξαιτίας ίσως μιας έντονης κίνησης που γίνεται προς τα εμπρός

13. Ανωγειανός Πηδηχτός
========================

Ο Ανωγειανός Πηδηχτός ή Πηδηχτός ή Χορός των Κουρητών ή Όρτσες των Ανωγείων είναι ένας από τους παλιότερους πυρρίχιους χορούς της Κρητικής Μουσικοχορευτικής Παράδοσης. Όρτσες σημαίνει τους με μεγάλη ταχύτητα εκτελούμενους βηματισμούς.Οι πιο γνωστοί μύθοι της αρχαιότητας εμφανίζουν τους Κουρήτες ως ένοπλους χορευτές. Οι χοροί τους αποκλειστικά ανδρικοί, ήταν πηδηχτοί με ψηλά άλματα και θορυβώδεις. Ο ανδρικός πολεμικός Χορός "Πηδηχτός" ή Ανωγειανός Πηδηχτός με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στις κινήσεις και τους βηματισμούς φαίνεται ότι αποτελεί απόηχο του αρχαιότατου Χορού των Κουρητών οι οποίοι χόρευαν γύρω από το νεογέννητο Δία για να μην ακούσει τα κλάματά του ο Κρόνος.Οι χορευτές πιάνονται χιαστί από τις παλάμες, σχηματίζουν ημικύκλιο και εκτελούν χορό δώδεκα βημάτων (έξι μπροστά, έξι πίσω). Ο Πρώτος Χορευτής θα κάνει πολλά πατήματα και πολλές παραλλαγές, θα αναπτύξει πολλές δεξιοτεχνικές φιγούρες, αλλά το κύριο χαρακτηριστικό είναι τα δυνατά χτυπήματα των ποδιών στο έδαφος.Με την γνήσια μορφή, συναντάμε τον χορό αυτό σήμερα στα Ανώγεια αλλά και σε μερικά χωριά του Μυλοποτάμου καθώς και δε και του Μαλεβιζίου. Υπάρχει
η άποψη ότι ο χορός αυτός χορευόταν και στα ορεινά χωριά της Επαρχίας Αμαρίου,σύμφωνα με αφηγήσεις παλιών μουσικών της περιοχής.

14. Εθιανός Πηδηχτός
==================
Μια ακόμη παραλλαγή του Πηδηχτού χορού της Κρήτης με τις ρίζες του στον αρχαίο Πυρρίχιο τον πολεμικό χορό των Κουρητών. Πήρε την ονομασία του από το χωριό Εθιά των Αστερουσίων όπου και πρωτοχορεύτηκε

15. Λασηθιώτικος Πηδηχτός
============================
ΚΡΟΥΣΤΑΣ - ΠΗΔΗΧΤΟΣ

Χορός που ανήκει στην οικογένεια των πηδηχτών χορών της Κρήτης και με καταγωγή όπως και οι υπόλοιποι πηδηχτοί χοροί της Κρήτης τον αρχαίο Πυρρίχιο. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες πιασμένοι από τις παλά-μες στο ύψος των ώμων. Στον Λασηθιώτικο απεικοκίζεται όλη η αρχοντιά και η σεμνότητα των ανθρώπων της ανατολικής Κρήτης.Ο Λασηθιώτικος έχει πολλά κοινά με το Μαλεβιζιώτη στη λαβή των χεριών, στον τυπικό βηματισμό, στη συνδευτική μουσική. Στη Σητεία τον λένε"Στειακό" στην Ιεράπετρα "Γεραπετρίτικο" ( παλιά στην ιεράπετρα λεγόταν " Kρητικός χορός") και στο Χαμέζι της Σητείας θα τον ακούσομε " Χαμεζανό" με μικρές παραλλαγές στα βήματα και τη συνοδευτική μουσική.Είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός χορός της ανατολικής Κρήτης στον οποίο χαραχτηρίζονται μα και εκτιμώνται οι καλοί χορευτές και οι καλοί οργανοπαίχτες. Ξεκινά με αργή ρυθμική μουσική και προοδευτικά γίνεται γρήγορος αλλά πάντα συγκρατημένος χωρίς ποτέ να ξεπερνά τα όρια και να καταλήγει διονυσιακός (οργιαστικός ).

16. Εμπυρίκιος
===============
Ονομασία κρητικού πηδηχτού χορού που καταγράφηκε στην περιοχή Πλατάνια Αμαρίου σε μουσική παρόμοια με του Πεντοζάλη και συγκεκριμένα με τη γνωστή μας μελωδία :"Μες του Μαγιού τσι μυρωδιές τα κόκιννα κεράσια για ιδέστε πως χορεύουνε της Κρήτης τα κοράσια" Ίσως να χορεύονταν κατά την περίοδο της συγκομιδής των κερασιών μια και η περιοχή φημίζεται για τα κεράσια της και να έπαιρνε μορφή γιορτής χωρίς αυτό βέβαια να έχει διευκρινιστεί.Τα βήματά του είναι άγνωστα επομένως και η σχέση του με το Πεντοζάλη παραμένει αδιευκρίνιστη όπως και η προέλευση του ονόματός του που θυμίζει εμφανώς το όνομα του αρχαίου Πυρρίχιου.

17. Ξενομπασάρης
================
Το όνομά του το οφείλει στη μαντινάδα που τραγουδιέται πάντα πρώτη κατά τη διάρκεια του χορού:" Ξενομπασαριακάκι μου ξενομπασάρικό μου σγουρό βασιλικάκι μου και να σουνε δικό μου"H μελωδία του είναι χαριτωμένη, ανάλαφρη και προκαλεί τους μερακλήδες να τη χορέψουν. Χορός λασηθιώτικος τον οποίο μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '60 χόρευαν και τραγουδούσαν σε κάθε γλέντι ιδιαίτερα στα ορεινά χωριά της Ιεράπετρας και στο κάτω Μεραμπέλο όπου τον λένε και "Μανά"εξαιτίας του επιφωνήματος "Για το θεό μανά μου" που λέγεται ανάμεσα στις μαντινάδες. Είναι στρωτός και αργός χορός που μοιάζει με το Σιγανό που χορεύεται σήμερα. Χορεύεται από άντρες μια γυναίκες με τα χέρια πιασμένα χιαστί. Επειδή οι ομοιότητες του με το Σιγανό είναι πολλές μπορούμε να πούμε ότι ο χορός είναι μια παλιά τοπική μορφή του Σιγανού ή χορού της Νύφης. Παλιοί χορευτές όμως που θυμούνται το χορό έχουν να πουν ότι άλλος χορός ο ένας και άλλος ο άλλος.

18. Μικρό μικράκι
====================

"Άλλο χορό δεν ρέγομαι σαν το μικρό μικρό μου
απού τονε χορεύουνε και μένα στο χωριό μου"
"Άλλο χορό δεν ρέγομαι σαν το μικρό μικράκι
απού τονε χορεύουνε εις το Μοναστηράκι"( χωριό του Αμαρίου) ή σε Πόμπια και Τυμπάκι.Γυναικείος χορός που χορευόταν κυρίως στο νομό Ρεθύμνης (περιοχή Αμαρίου) και προς την μεριά της Μεσσαράς . Σήμερα όταν χορεύεται από ελάχιστα συγκροτήματα που τον αποδίδουν χορεύεται από άνδρες και γυναίκες με τα χέρια χιαστί . Παλιότερα οι χορεύτριες ήταν πιασμένες με τις παλάμες στο ύψος των ώμων και λυγισμένους τους αγκώνες.

19. Ρουμαθιανή σούστα
====================
Είναι ένας από τους πολλούς ξεχασμένους χορούς της Κρήτης με καθαρά τοπική σημασία. Τον συναντάμε και με την ονομασία Ρουματσίστικη σούστα, ή Γιτσικιά σούστα.Ο χορός είναι η χανιώτικη εκδοχή του Πυρρίχιου στα Χανιά. Την ονομασία του την πήρε από τα Παλιά Ρούματα, χωριό της επαρχίας Κισσάμου του νομού Χανίων. Συμβαίνει δηλαδή και εδώ κάτι ανάλογο με τους υπόλοιπους πυρρίχιους χορούς της Κρήτης ( Μαλεβιζιώτης, Λασηθιώτικος , Ανωγειανός πηδηχτός κ.λ.π.) οι οποίοι έπαιρναν την ονομασία της περιοχής όπου πρωτοχορεύονταν. Στα Χανιά συναντάμε το χορό αυτό με κάποια ιδιαίτερα μουσικά γυρίσματα και βήματα τρία μπρός και τρία πίσω αλλά με κάποια ιδιαίτερη μορφή χωρίς να μοιάζει με τη Σούστα του Ρεθύμνου.Εκτελείται μόνο από άντρες, που ο πρώτος κάνει κάποια ταλίμια και οι υπόλοιποι τον ακολουθούν σε αυτά. Σήμερα αυτός ο χορός σπανίζει, εκτός από ελάχιστα χορευτικά συγκροτήματα που τον ξαναβγάζουν στο προσκήνιο και χορεύεται στην Κίσσαμο και ως επι το πλείστον στα Παλιά Ρούματα.

20. Ντάμες
============
Λέγονταν και Φτερωτός συρτός ή πάσο εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο χορεύoνταν. Ο χορός συναντιόταν στο Ρέθυμνο αλλά και στα Χανιά και χορευόταν από ζευγάρια αλλά με ιδιόρρυθμο τρόπο. Σήμερα δεν χορεύεται καθόλου Είχε τα εξής χαραχτηριστικά:Δυο ή τρία μαντιλάκια δένονταν σταυρωτά, έτσι ώστε ο κόμπος να είναι στη μέση και γύρω γύρω οι τέσσερις ή οι έξι άκρες. Την κάθε άκρη κρατούσε μια γυναίκα με το αριστερό της χέρι ενώ δίπλα τους χόρευαν άντρες. Κατά τη διάρκεια του χορού ο λυρατζής ή κάποιος εκ των χορευτών φώναζε "πάσο" ή " ντάμα" . Τότε κάθε άντρας προσπαθούσε να πιάσει το δεξί χέρι της πιο κοντινής του χορεύτριας με λαβή από τις παλάμες στο ύψος των ώμων Επειδή όμως σκοπίμως οι άντρες ήταν κατά ένας περισσότεροι από τις γυναίκες κά-ποιος έμενε χωρίς ντάμα, παρέα με μια καρέκλα και αυτό συνεχίζονταν. Άλλος τρόπος ή-ταν οι γυναίκες να είναι όσοι και οι άντρες. Κάθε άντρας κρατούσε μια γυναίκα από το χέρι στο ύψος των ώμων. Ο λυρατζής ή κάποιος εκ των χορευτών φώναζε "πάσο" ή " ντάμα". Τότε ο κάθε χορευτής προωθούνταν και έπιανε το χέρι της μπροστινής του χορεύτριας και αυτό συνεχίζονταν . Ο χορός μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένας χορός - παιχνίδι και χορευόταν κυρίως τις απόκριες.

21. Σωτής
=============
Λαϊκή διασκευή της γνωστής μας Πόλκας που έγινε γνωστή και διαδόθηκε στην Κρήτη και ειδικότερα στο νομό Ρεθύμνης, αρχές του εικοστού αιώνα μεταμορφωμένος σε ιδιότυπο, ζευγαρωτό, κρητικό χορό.Ιδιαίτερα παιχνιδιάρικος και ερωτικός εξυπηρέτησε τις ανάγκες της εποχής παίρνοντας και σατυρική διάθεση

22. Ρόδο
===========
Γυναικείος χορός που εντοπίζεται, τουλάχιστον στις μέρες μας, στην επαρχία Κισσάμου και ειδικότερα στο χωριό Λουσακιές. Ένας από τους τοπικούς χορούς των Χανίων, που ατόνησαν από τα μέσα του 20ου αιώνα λόγω των πολιτισμικών και κοινωνικών συνθηκών.Το ύφος της μουσικής του συγγενεύει με αιγιοπελαγίτικα μουσικά ιδιώματα, υπενθυμίζοντας ότι η Κρήτη στεφανώνεται από τη "μεγάλη μάνα" των Ελλήνων, τη θάλασσα.Τα χέρια των χορευτριών είναι πιασμένα από τις παλάμες στο ύψος των ώμων.

23. Αγκαλιαστός
===============
"Μ'αγκαλιαστό θα κάμομε να πούμε μαντινάδες
μα δε θα τσ'αγοράσομε να δώσομε παράδες".
"Πιάνονται στον αγκαλιαστό χορεύουν τραγουδούνε
με μαντινάδες και χορό το χάρο τον πατούνε"
"Aγκαλιαστό θα κάμομε έλα ν'αγκαλιαστούμε
και κράτα και στα χέρια σου ρόδα να μυριστούμε"
"Αγκαλιαστό θα κάμετε καταχτυπά η καρδιά μου
να δω ποιον θα αγκαλιαστεί η αγαπητικιά μου"
Ο χορός αυτός είναι κάπως τελετουργικός και μπορεί να κρατήσει αρκετή ώρα ανάλογα με το πλήθος των χορευτών. Ο λυράρης ο οποίος αποδίδει το χορό ή καμιά φορά και κάποια γυναίκα «η πλουμίστρα» προσπαθεί με μαντινάδες να «πλουμίσει» τους χορευτές δηλαδή να τους πειράξει ή να τους επαινέσει. Θεωρείται χορός της ανατολικής Κρήτης και ιδιαίτερα του νομού Λασιθίου.Δεν υπάρχει συγκεκριμένος ρυθμός στον Αγκαλιαστό. Οι χορευτές είναι πιασμένοι από τις παλάμες με τα χέρια κάτω φροντίζοντας να είναι ένας άντρας και μια γυναίκα και ακολουθούν διαισθητικά τη μουσική.Στην πρώτη μαντινάδα ο τελευταίος χορευτής σχηματίζει με την προηγούμενή του χορεύτρια μια καμάρα κάτω από την οποία περνούν και οι υπόλοιποι χορευτές με αποτέλεσμα στο τέλος ο τελευταίος χορευτής να φέρνει το χέρι του πάνω από το κεφάλι της μπροστινής του και να την αγκαλιάζει. Στη συνέχεια σταδιακά αγκαλιάζονται όλοι.
Αφού αγκαλιαστούν όλοι ο λυράρης ή η «πλουμίστρα» αρχίζουν πάλι να πειράζουν ή να επαινούν τους χορευτές. Μόλις ακούσει ο πρώτος τη μαντινάδα του ξεπλέκεται.Στη συνέχεια ξεπλέκεται ο δεύτερος, ο τρίτος, ο τέταρτος μέχρι να ξεπλεχτούν όλοι.Αφού ξεπλεχτούν όλοι ο λυράρης γυρνάει τη μελωδία σε Λασηθιώτικο Πηδηχτό.Ο αγκαλιαστός σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων του νομού Λασιθίου ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στους νέους εξαιτίας του ιδιόμορφου τρόπου πιασίματος. Παρ'όλα αυτά ο χορός χορευόταν σπάνια και μόνο από συγγενικά πρόσωπα προς αποφυγή παρεξηγήσεων. Και αυτό γιατί πολλές φορές η «πλουμίστρα» μέσα από τις μαντινάδες μπορούσε να αποκαλύψει ειδύλλια μεταξύ των χορευτών.
Σήμερα ο χορός δεν χορεύεται σχεδόν καθόλου

ΤΟ  ΥΠΕΡΟΧΟ ΑΡΘΡΟ ΑΝΗΚΕΙ :
Κουζουλάδες


"Φρόνιμοι και νοικοκυροί,δεν ζουν στον Ψηλορείτη. Οι κουζουλοί την κάμανε αθάνατη την Κρήτη"



http://mydaimoncom.blogspot.gr/p/blog-page_6835.html