ΚΑΛΩΣ ΒΡΕΘΗΚΑΜΕ

2/2/2013

Σήμερα ξεκινά μια προσπάθεια να συγκεντρώσουμε λέξεις, φράσεις, αστεία , μικρές ιστοριούλες, θρύλους από κάθε γωνιά της πατρίδας μας, που θα συμπεριλαμβάνουν τις ντόπιες εκφράσεις - λέξεις του κάθε τόπου.

Ελπίζω και προσβλέπω στην βοήθεια και συμπαράσταση, μια και κινητήρια δύναμη μας είναι η κοινή μας αγάπη για την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ.

ΕΜΠΡΟΣ,,,,,λοιπόν να φτιάξουμε ένα χώρο που ο καθένας από μας θα βρίσκει τις ρίζες του και θα γίνει εστία έλξης για νέους που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να ακούσουν τους παππούδες τους να μιλάνε ....την ντοπιολαλιά των χωριών τους....
΄Οσοι θελήσουν να βάλουν κείμενα ή λέξεις του τόπου τους, μπορούν να τα στέλνουν είτε στο e-mail που είναι :

artemismosch@gmail.com
ή θα τα γράφετε στο χώρο των σχολίων ...και μετά θα τα κάνουμε άμεση ανάρτηση στον κύριο χώρο εμείς....

Σας ευχαριστώ και αναμένω ανταπόκριση ,

ΑΡΤΕΜΙΣ ΠΑΠ



Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2015

Το δωδεκάμηνο... ποντιακά........... ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ - Τρυγομηνάς, χειμός καιρός και χιόνια σα ραχία







Τρίψον, πλύσον, ξύσον, σκούπ’σον
Τέσσερις προστακτικές που έχουν σχέση με την καθαριότητα του σώματος

ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΣΟΦΙΕΣ








ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ

Ο συγγενόν δάκ’ και ’κί ματών’
Ο συγγενής δαγκώνει και δεν ματώνει (γιατί ο πόνος μένει μέσα βαθιά)









Το δωδεκάμηνο... ποντιακά
=========================
Στον Πόντο οι μήνες έχουν ελληνικές ονομασίες (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων που είναι λατινογενείς). Κάποια ονόματα παραπέμπουν σε θρησκευτικές γιορτές, άλλα έχουν άμεση σχέση με τη γη και τις γεωργικές εργασίες.

Για παράδειγμα, ο Φεβρουάριος, ο μήνας ο λειψός, ονομάζεται Κούντουρος γιατί έχει κοντή ουρά, ενώ ο Χορτοθέρτς είναι ο Ιούλιος ο μήνας του θερισμού για τον Πόντο, όπου λόγω διαφορετικών κλιματολογικών συνθηκών οι γεωργικές εργασίες γίνονται με καθυστέρηση.


Ο Μάιος πάλι είναι ο μήνας που φέρνει όλα τα καλά κι έτσι οι Πόντιοι δικαιολογημένα τον αποκαλούν Καλομηνά, ενώ Σταυρίτεν αποκαλείται ο Σεπτέμβριος που παίρνει το όνομά του από την γιορτή της Ύψωσης του Τίμιου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.

Οι ονομασίες των μηνών
Ιανουάριος Καλαντάρτ'ς
Φεβρουάριος Κούντουρος
Μάρτιος Μαρτ'ς
Απρίλιος Απρίλτ'ς
Μάιος Καλομηνάς
Ιούνιος Κερασινόν
Ιούλιος Χορτοθέρτ'ς
Αύγουστος Αλωνάρτ'ς
Σεπτέμβριος Σταυρίτεν
Οκτώβριος Τρυγομηνάς
Νοέμβριος Αεργίτες
Δεκέμβριος Χριστενιάρτ'ς


 





Τρυγομηνάς, χειμός καιρός και χιόνια σα ραχία – Οι προετοιμασίες του χειμώνα στον Πόντο τον Οκτώβριο
......................................................................................................................................................


ΑΠΟ

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,




Τρυγομηνά τον έλεγαν τον Οκτώβριο στον Πόντο, καθώς σε πολλές περιοχές ξεκινούσε ο τρύγος. Οι προετοιμασίες των Ποντίων για τον βαρύ χειμώνα που ερχόταν άρχιζαν, και οι νοικοκυραίοι στρώνονταν στις δουλειές.





Τρυγομηνά τον έλεγαν στην Κερασούντα, την Οινόη, τη Σάντα, τα Σούρμενα, την Τραπεζούντα, τη Χαλδία, τη Ματσούκα και το Σταυρίν, ενώ στην Ινέπολη και τα Κοτύωρα τον αποκαλούσαν
Αϊ-Δημήτρη.

Το μήνα αυτόν προσπαθούσαν να τελειώσουν τις εξωτερικές δουλειές, μάζευαν τους τελευταίους καρπούς των δέντρων –κάστανα, ελιές και όψιμες ποικιλίες μήλων– και μάζευαν ξύλα για το χειμώνα.

Σε κάποιες περιοχές δοκίμαζαν το πρώτο κρασί με τελετουργικό τρόπο, και ετοίμαζαν και το τσίπουρο. Οι παρχαρομάνες κατέβαζαν τα ζώα από τα παρχάρια στους μεζερέδες και τα μαντριά για να ξεχειμωνιάσουν.


Τρυγομηνάς, χειμός καιρός και χιόνια σα ραχία, ας σα παρχάρα έφυγαν
κ’ επήγαν σα χωρία...

Αν δεν έβρεχε τον Οκτώβριο, σύμφωνα με ένα παλιό έθιμο, τα παιδιά έβρεχαν την καταμάγια (τη σκούπα από κουρέλια με την οποία καθάριζαν το φούρνο από τις στάχτες) και γυρνούσαν στους δρόμους χτυπώντας την και φωνάζοντας: «Ντο θέλ'τς; Θέλω ας σον Θεόν βροχήν».

Την πρώτη μέρα του Οκτώβρη τιμούσαν τη μνήμη του Αγίου Ρωμανού του Μελωδού, και στις 18 του μήνα τη μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά. Η μεγαλύτερη όμως γιορτή ήταν στις 26 του μήνα του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτη, που οι Πόντιοι την τιμούσαν με ιδιαίτερο τρόπο.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.