ΚΡΗΤΙΚΗ ΝΤΟΠΙΟΛΑΛΙΑ

ΦΩΤΟ :  ΘΗΣΕΑΣ  ΚΑΙ ΑΡΙΑΔΝΗ  ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΤΑΥΡΩΝ,,,,ΘΕΑΤΡΟΝ  ΚΟΛΟΣΣΑΙΟΝ



.............................

ΚΡΗΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
.............................................

Σ
ΣΑΙΚΑ Προφανώς, μάλλον, ενδέχεται (παράδειγμα: "και σάικα θα βρω το μπελά μου;").
ΣΑΜΕ μέχρι.
ΣΑΛΕΥΓΩ Περπατώ, πηγαίνω, κατευθύνομαι (παράδειγμα: "σάλευγε μην βραδυάσουμε, ή ανάθεμα το για οζό δεν σαλεύγει καθόλου.").
ΣΑΡΙΚΙ Κεφαλομάντηλο μαύρο με κρόσσια όμοια με δάκρυα, που δείχνουν τον πόνο και τη στεναχώρια. Αν και θεωρείται τούρκικο απομεινάρι, η λέξη σαρίκι προέρχεται από το λατινικό Καισαρίκιον, το οποίο ήταν το επικάλυμμα του κεφαλιού του Καίσαρα, που δήλωνε το βαθμό εξουσίας.
ΣΑΦΙ Συνεχώς, πάντα (παράδειγμα: "ήντα κάνεις, καλά; σάφι καλαααά").
ΣΑΧΝΩ Φτιάχνω, κατασκευάζω (παράδειγμα: "Έλα να σάξομε το σπίτι γιατί περιμένουμε τους σύντεχνους.").
ΣΕΒΕΝΤΟΥΚΟΣ Μικρό στρογγυλό αρτίδιο μοναστηριακής κατασκευής, που δίδεται στους επισκέπτες ή στους μοναχούς.
ΣΕΒΝΤΑΣ Ερωτικό πάθος (παράδειγμα: "τι σεβντάς είναι αυτός που σε καίει για την Μαριώ!").
ΣΙΜΩΝΩ Πλησιάζω, πάω κοντά (παράδειγμα: "δε μου σιμώνει άνθρωπος.").
ΣΙΧΤΙΡΙΖΩ Επιπλήττω, μαλώνω (παράδειγμα: "είπα να τον σιχτιρίσω, αλλά είπα άσε χρονιάρες μέρες!").
ΣΚΑΡΑ Η σιδερένια σχάρα που χρησιμοποιούμε για να ψήνουμε πάνω της το κρέας στα κάρβουνα. (παράδειγμα: "ελάτε να φάμε οφτό στην σκάρα.").
ΣΚΙΑΣ Τουλάχιστον,το λιγότερο, το κατώτατο (παράδειγμα: "σκιας και αν μ΄άκουγες δε θα ΄φτανες δω πέρα.").
ΣΟΓΙΑ Σόϊ, φαμίλια, οικογένεια. (παράδειγμα: "και πλακώσαν τα σόγια και εκιά να δεις γλέντι!").
ΣΟΛΑΪΣΗ Ανάπαυση, ξεκούραση, καταλάγιασμα (παράδειγμα: "σολάϊση δεν έχεις μπλιό.").
ΣΤΕΛΙΩΝΩ στερεώνομαι.
ΣΤΙΒΑΝΙΑ Ανδρικές μπότες ως το γόνατο.
ΣΤΣΙ στις.
ΣΤΣΟΙ στους.
ΣΥΒΑΖΩ Πείθω, κάνω κάτι αποδεκτό (παράδειγμα: "δεν την συβάζω την γυναίκα με πράμα βρε Μανωλιό.").
ΣΥΜΠΑΙΝΩ φροντίζω τη φωτιά για ν’ ανάψει περισσότερο.
ΣΥΨΩΜΑ συμφωνία του εργάτη με τον εργοδότη ότι θα φροντίζει μόνος του για το μεσημεριανό του.

Τ
Τ' ΑΣΚΕΡΟΥ Αύριο, την επομένη μέρα (παράδειγμα: “τ'ασκέρου θα κάνω.”).
ΤΑΞΕ ΠΩΣ σα να, λες και.
ΤΑΣΣΩ (πώς) πείθω τον εαυτό μου ότι…
ΤΑΧΙΑ αργότερα.
ΤΑΧΙΝΗ η αυγή.
ΤΕΘΟΙΟΣ τέτοιος.
ΤΖΗ της (τση μετά από -ν).
ΤΖΙ τις (τσι μετά από -ν).
ΤΖΙΦΤΕΣ (τσιφτές μετά από -ν) δίκαννο.
ΤΖΟΙ τους (τσοι μετά από -ν).
ΤΖΙΖΒΕΣ Το μπρίκι για τον καφέ (παράδειγμα: “Βαλε τον τζιζβέ στη φωτιά.”).
ΤΙΝΟΣ ποιανού.
’ΤΟΝΕ βλ. ήτονε.
’ΤΟΥΔΑ βλ. έτουδά.
ΤΟΥΤΟΝΕ αυτόν (τούτοσές).
ΤΟ ’ΧΩ ΜΕ στενοχωρεί.
ΤΡΑΠΕΖΟ τράπεζα.
ΤΡΙΠΥΡΗ (φωθιά), φωτιά με τρεις εστίες.
ΤΡΟΖΑΘΩ τρελαθώ (τροζαίνομαι).
ΤΟ ΙΘΕ Προς, κατευθείαν προς (παράδειγμα: "ελάτε αποδιαφώτιστα πάλι το ίθε κάτω.").
ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΜΟΥ Εγώ, ο εαυτός μου (παράδειγμα: "του λόγου μου ήντα θα γενώ;").
ΤΡΑΒΑΓΙΑ Το μπλέξιμο - φασαρία (παράδειγμα: “πολύ τραβάγια κάνετε μωρέ κοπέλια Γύρευε τη δουλειά σου μη μπλέκεις με τραβάγιες.”).
ΤΣΙΚΑΛΙ Μεγάλη κατσαρόλα.
ΤΣΗ της.
ΤΣΙ τις.
ΤΣΟΙ τους.

Υ
ΥΣΤΕΡΑΤΑΙ στερείται (υστερούμαι).

Φ
ΦΡΟΥΚΟΥΜΑΙ Αφουγγράζομαι, ακούω με προσοχή (παράδειγμα: "φρουκάσου τα λόγια μου και ξα μου.").
ΦΑΜΕΓΙΟΣ (υποκορ. φαμεγιούρι), οικότροφος υπηρέτης, συνήθ. παιδί, για αγροτικές εργασίες.
ΦΑΣΟΥΛΕ’ φασολιά.
ΦΕΞΗ φωτεινή ανταύγεια (βλ. και φωτεράδα).
ΦΙΛΙΑ’ φιλία, αλλά και έρωτας.
ΦΩΘΙΑ φωτιά.
ΦΩΤΕΡΑΔΑ φωτεινότητα, φωτεινή ανταύγεια.

Χ
ΧΑΖΙ για χάζι, για γούστο, για διασκέδαση (όχι από αληθινό ενδιαφέρον).
ΧΑΗΜΟΣ το χαράς το (έκφραση απαξίωσης).
χαιρετισμός ενν. κάποιο συμβολικό δώρο ως ένδειξη του αμείωτου ενδιαφέροντος.
ΧΑΛΑΛΙΖΩ διαθέτω ευχαρίστως.
ΧΑΜΑΙ χάμω, καταγής.
ΧΑΜΠΕΡΙ είδηση.
ΧΑΡΚΙΑΣ σιδηρουργός.
ΧΑΡΙΝΩ ΤΟ υποκοριστικός τύπος του θωπευτικού χαρώ το.
ΧΕΡΑ το χέρι.
ΧΟΒΟΛΗ η ζεστή στάχτη της παρασθιάς (του τζακιού).
ΧΟΡΕΥΤΡΑ καλή χορεύτρια.
ΧΑΜΠΛΙΟΛΙ Είδος φλογέρας.
ΧΑΧΑΛΟΒΕΡΓΑ Μπαστούνι που έχει το σήμα (ν) από εκεί που το κρατάμε.
ΧΩΝΩ Κρύβω, φυλάω, καταχωνιάζω (παράδειγμα: "ψάχνω τα τσιγάρα και δεν ξέρω που τα 'χει χώσει η γυναίκα μου!").
ΧΩΡΑ πόλη (το πλησιέστερο αστικό κέντρο, αλλά και κάθε πόλη).
ΧΩΡΑΪΤΗΣ αστός.
ΧΩΣΜΕΝΟΣ κρυμμένος (χώνω).
ΧΩΡΑΤΟ Αστείο, πλάκα (παράδειγμα: "Ίντα χωρατά είναι αυτά που μου κάνεις;").
ΧΩΣΤΑ Κρυφά, μυστικά, "με τρόπο" (παράδειγμα: "και πήγε χωστά χωστά και του κλέψε την αίγα.).

Ψ
ΨΗΦΩ σέβομαι, εκτιμώ και υπολογίζω κάποιον.
ΨΟΜΑ Ψέμα (παράδειγμα: "εκιονά το ψόμα σου, μου έκατσε επαέ στο μπέτη.").

Ω
ΩΣ όπως, όσο, έστω κι αν, ακόμη και.
ΩΣΤΕ ώσπου.