Οἱ δεσμοὶ τῆς Κρήτης καὶ τῆς Μακεδονίας

Οἱ δεσμοὶ τῆς Κρήτης καὶ τῆς Μακεδονίας ἔχουν τὶς ρίζες τους στὴν ἐποχὴ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, ὅταν ἐνσωματώθηκαν στὸν μακεδονικὸ στρατὸ οἱ περίφημοι γιὰ τὴν ἐπιδεξιότητα καὶ τεχνική τους Κρῆτες τοξότες. Καὶ τώρα ὁ πολύπαθος μακεδονικὸς ἑλληνισμός, πάνω στὸν ὁποῖο ἔχουν στραφεῖ τὰ βλέμματα ἑνὸς ὁλόκληρου ἔθνους, ζητάει τὶς ὑπηρεσίες, ὄχι μόνο τῶν Κρητικῶν, ἀλλὰ κάθε Ἕλληνα ποὺ μέσα του καίει ὁ πόθος γιὰ τὴν ἐλευθερία. Σὲ αὐτή τὴν πρόσκληση πρῶτοι ἀπάντησαν οἱ Κρητικοί, καὶ παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Κρήτη δὲν εἶχε ἐνωθεῖ ἀκόμη μὲ τὴ μητέρα Ἑλλάδα, ἔτρεξαν νὰ προσφέρουν ἀκόμα καὶ τὴ ζωή τους γιὰ νὰ σωθῇ ἕνα κομμάτι τοῦ ἑλληνισμοῦ ποὺ κινδύνευε νὰ ἀφελληνιστῇ καὶ νὰ χαθῇ. Γνώριζαν οἱ Κρητικοὶ τί σημαίνει νὰ εἶσαι ὑπόδουλος καὶ νὰ ἀγωνίζεσαι γιὰ νὰ πιῇς ἀπὸ τὸ γλυκὸ νέκταρ τῆς ἐλευθερίας. Ὁ Κρητικὸς λαὸς εἶναι ἐραστὴς τῆς ἐλευθερίας, καὶ αὐτὸ ποὺ ὤθησε τὸν ἁπλοϊκὸ Κρητικὸ νὰ ἐγκαταλείψῃ τὴν οἰκογένεια καὶ τὸ σπίτι του γιὰ νὰ πολεμήσῃ στὴ Μακεδονία ἦταν ἡ ἄσβεστη φλόγα καὶ τὸ πάθος ποὺ καίει στὴν ψυχή του γιὰ τὴν ὑπέρτατη ἀνθρώπινη ἀξία, τὴν ἐλευθερία.


Οἱ Κρητικοὶ εἶδαν τὴν ὑπόθεση τῆς Μακεδονίας σὰν νὰ ἦταν δική τους καὶ ἔνοιωσαν τὰ δεσμὰ τῆς σκλαβιᾶς καὶ τῆς καταπίεσης νὰ ματώνουν τὴν ψυχὴ καὶ τὴν καρδιά τους, ὅπως τῶν ἀδελφῶν τους Μακεδόνων. Ἡ ἔνωση τῆς Μεγαλονήσου μὲ τὴν Ἑλλάδα κατεῖχε τὴν ἴδια θέση στὴν καρδιὰ τοῦ Κρητικοῦ λαοῦ μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ ἑλληνισμοῦ τῆς Μακεδονίας. Ἡ ἐπίλυση αὐτῶν τῶν δύο μεγάλων ἐθνικῶν ὑποθέσεων ὁδήγησαν στὴν ἀναγέννηση τῆς Ἑλλάδος. Ἔτσι δικαιολογεῖται καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἀπὸ τοὺς 6.000 ἐθελοντὲς Μακεδονομάχους, οἱ 3.000 ἦταν Κρητικοὶ καὶ ἀπὸ τοὺς τρεῖς γενικοὺς ἀρχηγοὺς οἱ δύο ἦταν Κρητικοί...

Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Παύλου Μελᾶ, Γενικὸς Ἀρχηγὸς ὀρίστηκε ὁ Ἀνθυπολοχαγὸς Γεώργιος Κατεχάκης (Καπετάν Ροῦβας ἤ Ἀποστόλου Γεώργιος ἀπὸ τὴν Πόμπια Ἠρακλείου), ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τὴν ἄνοιξη τοῦ 1905, ὀπότε ὀρίστηκε ὁ Ἀνθυπολοχαγὸς Γεώργιος Τσόντος μέχρι τὸ τέλος τοῦ 1908.


Γεώργιος Τσόντος


Ἀπό τοὺς 82 Ἀρχηγούς Σωμάτων οἱ 19 ἦταν Κρητικοί. Καὶ ἀπὸ τοὺς 19 ἰδιῶτες ἀρχηγούς οἱ 14 ἦταν Κρητικοί:


Βολάνης Γεώργιος, Γύπαρης Παῦλος, Καλομενόπουλος Νικόστρατος (Μίδας), Καούδης Εὐθύμιος, Καραβίτης Ἰωάννης, Κατσίγαρης Ἐμμανουῆλ (Καραμανώλης), Κλειδῆς Στυλιανός, Μακρῆς- Δικώνυμος Γεώργιος, Νικολούδης Εὐάγγελος, Νικολούδης Ἐμμανουῆλ, Νταφώτης Ἰωάννης, Πούλακας Ἰωάννης, Σκαλίδης Γεώργιος, Σκουνδρῆς Ἐμμανουῆλ, Τσόντος Μιχαῆλ.

Τὸ σύνολο τῶν Καπεταναίων Κρητικῶν ποὺ ἔλαβαν μέρος στὸν Μακεδονικὸ Ἀγῶνα ἦταν 39 μὲ 2.976 ἄνδρες...